Paleisdrama
Er was eens een prins… Zodra die woorden klinken, valt Nederland in tweeën uiteen. Want in sprookjes geloven doen alleen nog twaalfminners. Wie ouder is, gelooft niet meer in koninklijke sprookjes (alleen prinses Jomanda heeft in die leeftijdscategorie nog een schare volgelingen).
In het Himalaya-koninkrijk Nepal ligt dat even anders. Beklim in de hoofdstad Kathmandu een van de trappen naar de vele tempels die daar staan, breng een grote toeter aan je mond en roep uit: „Er was eens een prins.” Zeker weten dat het plein volstroomt en de menigte je met open mond aangaapt. In het hindoeïstische Nepal kennen ze geen sprookjes waarvoor ze minachtend de neus ophalen. Ze kennen er wel mythen, oeroude verhalen die zinderen van actualiteit.
Een daarvan is sinds de zomer van 2001 erg populair. Die gaat als volgt: er was eens een prins, Prithivi Narayan Shah, die aan het einde van de achttiende eeuw met zijn leger voor de poorten van Kathmandu stond. Voordat hij de stad zou veroveren, bad hij de goden om de overwinning. Plots dook een hindoegod op die een flinke scheut yoghurt over de voeten van de prins braakte. Of prins Prithivi dat maar even wilde oplikken, was het verzoek. Met dichtgeknepen neus sprong de prins achteruit, en gaf te kennen er niet over te peinzen dat zure braaksel te nuttigen.
Goed, zei de god, dan zal ik gepaste maatregelen nemen. Je zult Kathmandu in handen krijgen, maar je koninkrijk zal het slechts elf vorsten uithouden. Leuk verhaaltje voor de kinderen, zult u denken, maar wat kunnen Nepalezen daar vandaag nog mee? Veel. Want iedere Nepalees weet dat zijn huidige koning, Gyanendra, de twaalfde vorst van het land is…
Nu zijn sommige Nepalezen seculier genoeg om zo’n mythe over yoghurtbraaksel en elf koningen rond te bazuinen wanneer het hen goed uitkomt, dus waarschijnlijk wordt zij dezer dagen weer van stal gehaald. Het gaat deze twaalfde koning momenteel niet voor de wind. Dat wil zeggen: hij heeft veel tegenstanders.
De ellende begon bij zijn aantreden, dat je gerust een valse start mag noemen. Want de elfde koning, Gyanendra’s broer Birendra bir Bikram Shah, kwam in de zomer van 2001 om het leven door een schietpartij in het paleis waarbij de koninklijke familie nagenoeg werd uitgemoord. Van officiële zijde is steeds beweerd dat kroonprins Dipendra de moorden heeft gepleegd omdat hij niet mocht trouwen met zijn grote liefde, Devyani Rana. Zij behoorde tot een familie waarmee de Shahs niet bepaald een goede relatie hadden. Drugs en alcohol in het brein van Dipendra (bijgenaamd prins Dippy) zouden op de avond van de eerste juni voor een dusdanige uitvergroting van dit liefdesdrama hebben gezorgd, dat alle stoppen bij hem doorsloegen en hij de koninklijke feestzaal in een bloedbad veranderde. De kroonprins sloeg direct daarop de hand aan zichzelf, het volk achterlatend in een diepe shock en de monarchie opzadelend met een acuut opvolgingsprobleem.
Maar dat duurde niet lang, want wie was er die avond ’toevallig’ niet aanwezig in het paleis en dus nog in leven? Gyanendra, de broer van de vermoorde koning. En zo klonk al snel na het paleiselijk drama het bekende: „De koning is dood, leve de koning!” Veel gejuich bracht dat niet teweeg, want met zijn zoon Paras vormde Gyanendra al geruimde tijd het meest gehate duo van de koninklijke familie. Vooral Paras, die in één klap tot kroonprins werd verheven, was berucht vanwege zijn levensstijl van drinken, hardrijden, blowen en versieren. Zijn woeste rijgedrag had zelfs tot de dood van burgers geleid.
Toen juist deze woesteling door Gyanendra werd afgeschilderd als „held”, omdat hij tijdens de schietpartij in het paleis „levens had gered”, werd de scepsis onder het volk nog groter. Bovendien groeide het vermoeden dat niet prins Dippy maar deze Paras en zijn vader de moorden hadden beraamd, om zelf aan de macht te komen.
We zijn inmiddels anderhalf jaar verder en nog is het paleisdrama van die eerste juni niet tot rust gekomen. Vorige week nog dreigde oud-premier Koirala „het ware verhaal” achter de tienvoudige moord te onthullen. Nu is deze Koirala niet de eerst aangewezene om „de waarheid” te onthullen, want hij heeft zo zijn reden om Gyanendra zwart te maken. De koning stuurde namelijk in oktober de regering naar huis waarin Koirala’s partij, de Nepalese Congrespartij, de dienst uitmaakte. In plaats van geregeerd werd er door kabinet en parlement vooral geruzied en gestolen, en dat kan een land als Nepal niet gebruiken, vond de koning. (Nepal is een van de armste landen ter wereld, waar ook nog eens een serieuze maoïstische guerrillaoorlog woedt.)
Gyanendra staat sindsdien aan het hoofd van een soort zakenkabinet dat orde op zaken moet stellen. De vorst doet intussen zijn best weer wat populairder te worden, en daarin wordt hij onbedoeld geholpen door al die heren politici en ministers met hun wangedrag. De Nepalezen beschouwen de koning als laatste redmiddel om orde en rust te krijgen en de eenheid van het land te bewaren.
Maar hoe word je als vorst populair? Moet je je dan een gewoon menselijk gezicht aanmeten? Of jezelf juist wentelen in allerlei mythologische verhalen? Wellicht is dat laatste niet verstandig voor iemand die bekendstaat als de twaalfde koning van Nepal, en het lijkt erop dat zijn 24-jarige dochter dat heeft begrepen. Het jaar was nog maar net begonnen of ze kondigde aan op 22 januari te gaan trouwen. Met Raj Bahadur Singh. Een Nepalese Pieter van Vollenhoven. Een gewone burgerjongen dus.
