Uitgeverij Archipel windt er geen doekjes om: er komen zware tijden aan. „De golven van de mondiale kredietcrisis overspoelen nu ook Nederland. Onze economie krimpt en onze inkomsten dalen, terwijl de hypotheekrente stijgt. We zullen allemaal onze uitgaven moeten aanpassen aan ons dalende budget”, waarschuwt de uitgever. En hoe kan dat beter dan met een handig boekje van de financiële pleegmoeders Elleke van Duin en Marian Hogeslag: ”Met minder euro’s door het leven”?Liesbeth Noordegraaf-Eelens en Olav Velthuis kijken alweer reikhalzend verder. ”Op naar de volgende crisis!” is de enthousiaste titel van een studie over „het verleidend vermogen van de financiële markt” (Klement, februari). De auteur laten zien hoe de financiële markten zichzelf en de rest van de wereld hebben verblind en waarom dit in de toekomst steeds weer zal gebeuren.” Opwekkende lectuur.

Oud-minister van Financiën Gerrit Zalm, tegenwoordig de baas van het genationaliseerde Fortis/ABN AMRO, doet in ”De romantische boekhouder” niet alleen een boekje open over zijn politieke loopbaan, maar geeft ook zijn visie op de kredietcrisis (Balans, maart).

Tussen al deze aardse beslommeringen is het een verademing om te zien dat er (naast allerlei pseudozingevingsboeken) ook veel aandacht wordt gegeven aan de 500e geboortedag van de reformator Calvijn. Hoewel het Calvijnjaar nog maar net is begonnen, is er al veel ’Calvijn’ op de markt gebracht. En er komt nog meer. Bijvoorbeeld „de meest protestantse uitgave over Calvijn” die bij Boekencentrum verschijnt: ”Calvijn na 500 jaar”, een lees- en gespreksboek waarin Calvijnkenners uit de Protestantse Kerk in Nederland licht laten vallen op de Geneefse reformator.

Het jaar 2009 is ook het Darwinjaar. Ook hiervoor is al uitgebreid aandacht geweest, maar er staat nog het nodige op stapel, variërend van kritische beschouwingen tot lyrische lofredes. Bij Ten Have verscheen zojuist de monografie ”Charles Darwin” van Michael Ruse, waarin hij de impact van Darwins ”On the Origin of Species” onder de loep neemt.

Tussen al dit ’geweld’ zou bijna onopgemerkt blijven dat het dit jaar ook honderd jaar geleden is dat prinses Juliana werd geboren. Bij uitgeverij Thoth verschijnt in april een herdenkingsboek met honderd illustraties in kleur, gekoppeld aan een tentoonstelling in Paleis Het Loo in Apeldoorn. Diezelfde uitgever brengt het meer dan kloeke ”Het Koninklijk Fotoalbum” met fotomateriaal ontleend aan de tien tentoonstellingen over de koninklijke familie in Paleis Het Loo. Uitgeverij Waanders sluit daarbij aan met een historische studie over Paleis Soestdijk, woonverblijf van prinses Juliana en prins Bernhard.

En, om niet meer te noemen, werpt de Boekenweek zijn schaduwen vooruit. Het thema ”Tjielp tjielp. De literaire zoo” inspireert uitgevers om alles uit de kast te halen wat maar enigszins met dieren in verband kan worden gebracht. Van Marianne Thiemes ”Het gelijk van de dieren, het geluk van de mensen” tot het opnieuw uitgegeven verzamelde werk van Anton Koolhaas en diergelijke.

Op deze pagina een handvol krenten uit de pap van publicaties die de komende maanden verschijnen.

”Woorden om het licht te horen”, door Lenze L. Bouwers; uitg. Querido, februari.

Nieuwe bundel van christendichter Lenze Bouwers, die momenteel ook stadsdichter van Zwolle is. Hij kiest hier opnieuw voor de vaste vorm van het rondeel, met zijn harmonische structuur van zich herhalende regels. In deze bundel zijn honderd rondelen opgenomen. Daarvan zijn er 35 nieuw, allemaal gemaakt rond het thema ”licht”.

”Twintig maanden knettergek”, door Ella Vogelaar en Onno Bosma, uitg. Balans, februari.

Dagboeknotities van minister Vogelaar, tot haar aftreden in november 2008 verantwoordelijk voor alles wat te maken had met Wonen, Wijken en Integratie. Haar eigen partij, de PvdA, liet haar vallen omdat haar aanpak van probleemwijken te soft zou zijn. Haar zwakke mediaoptreden speelde ook een rol. In dit boek doet ze op een heel persoonlijke manier verslag van haar ervaringen als minister.

”Koken met passie. 40 smakelijke recepten voor de vastentijd”, door Han Wilmink; uitg. Kok, februari.

Predikant en kok Han Wilmink stelde een nieuw kookboek samen, deze keer met gerechten die gemaakt en genuttigd kunnen worden in de tijd voorafgaand aan Pasen. Hij heeft zich laten inspireren door gerechten uit de Bijbelse tijd, en biedt ook achtergrondinformatie over gebruiken en voedsel in de Bijbel.

”Homo submersus”, door Jacques Presser; uitg. Boom, maart.

Postuum ontdekte roman van de Joodse historicus die vooral bekend werd door zijn geschiedenis van de Jodenvervolging ”Ondergang”. Presser overleefde de oorlog als onderduiker. In die periode schreef hij op basis van zijn ervaringen een roman in dagboekvorm die zo dicht tegen de werkelijkheid aanleunt dat hij als een autobiografie kan worden gelezen.

”Een seculiere tijd. Geloof en ongeloof in de wereld van nu”, door Charles Taylor; uitg. Lemniscaat, maart.

Levenswerk van de Canadese filosoof Charles Taylor, waarmee hij de prestigieuze Templeton Prize (een prijs voor wetenschappelijk onderzoek op het terrein van religie) wonx. In dit boek onderzoekt hij de rol van religie in de westerse wereld, die gedurende de laatste eeuwen diepgaand veranderd is.

”Het evangelie volgens Vincent van Gogh”, door Anton Wessels, uitg. Ten Have, maart.

Voordat Vincent van Gogh voluit als kunstenaar actief werd, was hij enkele jaren predikant en evangelist. Anton Wessels, emeritus hoogleraar godsdienstwetenschap, laat zien dat Van Gogh ook als schilder evangelist bleef. Hij plaatst in dit rijkgeïllustreerde boek Van Goghs oeuvre tegen de achtergrond van diens leven, waarbij hij kunstwerken soms in verband brengt met teksten uit de Bijbel. Wessel behandelt drie thema’s: ”Droef en toch blijde”, ”Door duisternis tot licht” en ”De kunst van het leven”.

”Ander licht”, door Rosita Steenbeek, uitg. De Arbeiderspers, 21 maart.

Historische roman over een 17e-eeuwse schildersfamilie. In het koor van de Joriskerk schildert Matthias Withoos samen met zijn kinderen en twee leerlingen het grote ”Gezicht op Amersfoort”. De dramatische gebeurtenissen van het rampjaar 1672 brengen een wending in het leven van de familie. De zoon vertrekt naar Italië, de dochter ontwikkelt zich tot een gerenommeerd schilderes.

”De balans van Bovenberg”, door Tjerk de Reus en Lans Bovenberg, uitg. Kok, april.

Beschouwingen van een van de bekendste economen van Nederland, die bovendien overtuigd christen is. Dit boek gaat in op uiteenlopende onderwerpen als identiteit, rentmeesterschap, Amerika, christelijke politiek, wereldeconomie, persoonlijke keuzes en de aantrekkelijkheid van het predikantschap.

”Rede en vervoering. Helene Nolthenius 1920-2000”, door Etty Mulder; uitg. Vantilt, april.

Biografie van Helene Nolthenius, hoogleraar in de muziekgeschiedenis, cultuurwetenschapper, detectiveschrijfster en biografe. Het boek schetst een beeld van een vaak eenzame, vrouwelijke geleerde binnen de Nederlandse elite, wier leven in het teken stond van grote thema’s: muziek, religie, Italië, middeleeuwen.

”Frankrijk en de hugenoten. Drie eeuwen onderdrukking en verzet”, door P. L. van Enk; uitg. Boekencentrum, april.

Integrale geschiedenis over de volgelingen van Calvijn in Frankrijk. Voormalig journalist en ambtenaar P. L. van Enk is een kenner van het Franse protestantisme. In dit boek vertelt hij het verhaal van de hugenoten, de Bartholomeüsnacht en het Edict van Nantes.

”De Bijbel cultureel. De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw”, door Marcel Barnard en Gerda van de Haar (red.); uitg. Meinema, april.

Naslagwerk dat wil laten zoen hoe Bijbelse verhalen, thema’s en motieven weerklank vinden in de kunst van de twintigste en eenentwintigste eeuw. Daarbij gaat het om beeldende kunst, film, toneel, muziek en literatuur. De kunstwerken worden aangeboden rond 67 Bijbelse trefwoorden en passages.

”D-Day”, door Antony Beevor; uitg. Ambo, 25 mei.

Het was de grootste invasie ooit: de landing van geallieerde troepen op de stranden van Normandië op 6 juni 1944. De Britse militair-historicus, bekend van de boeken ”Stalingrad” en ”Berlijn”, beschrijft het verloop van deze cruciale landing tot de bevrijding van Parijs. Hij baseert zich op nooit eerder gebruikt materiaal uit meer dan dertig archieven in zes bij de operatie betrokken landen.

”Het spel van de engel”, door Carlos Ruiz Zafón; uitg. Signatuur, 28 mei.

Vervolg op de Spaanse bestseller ”De schaduw van de wind”, waarvan meer dan 600.000 exemplaren over de toonbank gingen. In het turbulente Barcelona van de jaren twintig krijgt een jonge broodschrijver het aanbod van een mysterieuze uitgever om een boek te schrijven zoals nog nooit geschreven is, een boek dat de wereld zal veranderen. Dat leidt tot een verhaal vol intrige, verraad, vriendschap en tragedie.

”Leiders van de Gouden Eeuw”, door Gerben Graddesz Hellinga; uitg. Walburg Pers, augustus.

Historische studie waarin 27 belangrijke machthebbers -politici, predikanten, patriciërs- uit de gouden eeuw de revue passeren. Niet alleen beroemde namen als Maurits, Frederik Hendrik, Johan van Oldenbarnevelt, Arminius en Gomarus komen aan de orde, maar ook minder bekende leiders die een grote rol speelden in de ontwikkeling van de Nederlanden in de zeventiende eeuw.

”Allemaal gereformeerden”, door Andries Knevel; uitg. Kok, december.

EO-presentator Andries Knevel interviewt „vriendelijk doch vasthoudend” een tiental „gereformeerde voormannen”, onder wie ds. G. de Fijter (PKN), ds. D. Quant (Chr. Geref.), drs. I. A. Kole (Ger. Gem), dr. W. van Vlastuin (Herst. Herv.), B. J. van Vreeswijk (Ger. Gem. in Ned.) en drs. P. A. Zevenbergen (Oud Ger. Gem.). Met dit boek geeft Knevel „een leerzame inkijk in de keuken van tien orthodoxe gereformeerde kerkverbanden.”