De Nobelprijswinnaar Al Gore reist de wereld rond met een noodkreet over de milieuvervuiling. Dankzij aansprekende voorbeelden en heldere grafieken weet hij de ogen van veel mensen te openen.Er is niet alleen met het klimaat veel mis, ook op tal van andere terreinen ontspoort de wereld. „Miljarden mensen wonen in sloppenwijken, in armoedige omstandigheden en zonder schoon water, adequate medische voorzieningen of onderdak”, stellen de auteurs van ”Atlas van de dagelijkse wereld”.

De onderzoekers ontwikkelden een methode om aandacht te vragen voor al die andere problemen die er spelen. Zij maakten kaarten waarop te zien is hoe we ons als 6 miljard wereldburgers gedragen. „Met behulp van deze kaarten kunnen we leren inzien hoe ons leven zich verhoudt met dat van de andere wereldburgers.” Hoeveel auto’s we hebben en waar die zich bevinden, hoeveel mensen er diabetes hebben en waar ze wonen, hoeveel restaurantsvan McDonald’s er bestaan en op welke plek. De kaarten tonen iets van de verdeling van welvaart, armoede en ziekte.

Worldmapper
De kaarten zijn samengesteld door Daniel Dorling (hoogleraar aan de universiteit van Sheffield), Mark Newman (docent aan de universiteit van Michigan) en Anna Barford (onderzoeker in Sheffield). Een groot deel van hun werk is te vinden op de informatieve site worldmapper.org, een -Engelstalige- website die veel publiek trekt.

Op aandringen van enthousiaste bezoekers van de site en collega-onderzoekers hebben de drie een interessante selectie kaarten nu in boekvorm uitgegeven. Een informatieve en kleurrijke uitgave die ook bij vakken als aardrijkskunde en economie op de middelbare school een interessante invulling van de les kan geven. Veel thema’s van de cartogrammen spreken een breed publiek aan.

De atlas toont geen rooskleurig beeld, benadrukken de kaartenmakers: „Een groot aantal van de kaarten in deze atlas schetst een zorgwekkend beeld van de wereld. (…) De ongelijkheid neemt over de hele wereld toe, waarbij de rijken steeds rijker en de armen steeds armer worden.”

Hondsdolheid
Er passeren tal van thema’s, variërend van aantallen vrachtwagens (de helft ervan rijdt in Noord-Amerika), afname van bossen (vooral in Afrika en Zuid-Amerika), waterverbruik, kiesrecht, export van olie, visimport en graanproductie tot aantallen tienermoeders, hiv-besmettingen, uitgaven aan onderwijs, aantal doden door hondsdolheid en aantallen gevangenen.

Bij elk thema is niet alleen een cartogram opgenomen, maar vaak ook een lijstje van de landen die het best en het slechtst scoren op dat thema. Verder staat er een stukje toelichtende tekst bij, gecombineerd met pakkende citaten rond het onderwerp van de kaart.

Het boek is erg compleet, maar er zijn zeker nog meer interessante thema’s voor cartogrammen te bedenken. Op worldmapper.org staat bijvoorbeeld een kaart van het aantal protestanten wereldwijd. Die kaart was ook waardevol voor het boek geweest. En noch op de site, noch in het boek is een kaart te vinden die wat zegt over het aantal abortussen.

De samenstellers hopen met hun prachtige uitgave ogen te openen. De auteurs hebben daarbij stevige pretenties: „Hoewel er zeker dingen zijn die we niet zelf kunnen beheersen, ligt de toekomstige vorm van de wereld toch grotendeels in de handen van de mens. We hopen dat de inhoud van dit boek de lezer steun zal bieden bij het bepalen van de gedachten over de gewenste vorm.” De wereld roept om een antwoord.

N.a.v. ”Atlas van de dagelijkse wereld. Ons bestaan in kaart gebracht”, door Daniel Dorling, Mark Newman en Anna Barford; uitg. Kosmos, Utrecht, 2008; ISBN 978 90 215 3373 5; 400 blz.; € 39,95.