Priesters voor keus: werk of partner
De rooms-katholieke bisschoppen hebben priesters en ongehuwde diakens met een partnerschapsregistratie een ultimatum gesteld. Voor 1 februari 2003 moeten zij zich bij hun bisschop melden „teneinde beëindiging van hun partnerschapsrelatie te bespreken dan wel beëindiging van hun dienstverband.” Voorzitter Toon van Buren van de ”Vereniging van gehuwde en ongehuwde priesters” (GOP) spreekt van een „heilloze strijd in de kerk.”
Alle priesters en ongehuwde diakens hebben dinsdag een brief van hun bisschop ontvangen waarin dit ultimatum staat. Vorig jaar april vaardigden de bisschoppen een algemeen decreet uit waarin zij een partnerschapsregistratie niet-verenigbaar met de celibaatsverplichting noemden. De verordening ging 1 juni 2001 in.
Priesters die weigeren hun registratie te beëindigen, kunnen uiteindelijk uit het priesterschap worden ontheven. Dat geldt ook voor ongehuwde diakens, zegt pater dr. E. Kimman, secretaris-generaal van de Nederlandse kerkprovincie.
Volgens hem was de partnerschapsregistratie oorspronkelijk bedoeld voor man-man- of vrouw-vrouwrelaties, opdat die dezelfde financiële voordelen als echtparen zouden hebben, bijvoorbeeld in de pensioensfeer. De bisschoppen stellen de betrokkenen nu voor dit economisch voordeel in een andere vorm, zoals lijfrentepensioen, te gieten. Priesters bij wie het om meer gaat dan economisch voordeel, staan nu voor de keuze: of hun partner ’vasthouden’ of ontheven worden uit het priesterschap.
Het is niet bekend hoeveel priesters en ongehuwde diakens een partnerschap hebben laten registreren. Bekend is de zaak van dr. R. G. W. Huysmans, emeritus hoogleraar kerkrecht en oud-voorzitter van de Raad van Kerken, priester van het bisdom Rotterdam. In 2000 tekende hij een partnerschapsregistratie met de theologe dr. F. Droës. Voor de bisschoppen was dit de aanleiding een standpunt in te nemen. Huysmans schreef zijn bisschop, Van Luyn, dat de partnerschapsregistratie buiten het gezag van de Rooms-Katholieke Kerk valt.
Volgens Toon van Buren van de GOP willen de bisschoppen koste wat kost het celibaat overeind houden, terwijl veel werknemers dat niet meer willen. Een achterhoedegevecht, zegt hij: de meeste kerkleden zijn van mening dat het privé-leven van de priester hun niet aangaat. Met een dwangmiddel proberen de bisschoppen nu een evangelisch symbool in stand te houden. Uiterst ongeloofwaardig, aldus Van Buren. „Sommige priesters hebben relaties en voelen zich verantwoordelijk voor hun partner. Dat willen ze met een partnerschapsregistratie duidelijk maken. Met deze maatregel willen de bisschoppen Rome laten zien dat ze hun best hebben gedaan.”
De GOP-voorzitter legde eerder ook een relatie tussen het verplicht stellen van het celibaat en het wijdverbreide seksueel misbruik door geestelijken.
Voorzitter J. Vlaar van de Federatie VPW Nederland, de beroepsvereniging van rk-pastores, vindt het jammer dat de kwestie op dit niveau wordt uitgevochten. Volgens hem zijn de aangekondigde maatregelen echter een logische consequentie van het eerdere decreet. „Bisschoppen mogen eisen stellen aan hun mensen, dat is hun bevoegdheid”, zei Vlaar. Maar hij denkt dat de maatregelen juridisch nog wel zijn aan te vechten.