Een grotere NAVO heeft geen nut, meent prof. Tromp. „Landen in Oost-Europa vinden het fijn dat ze worden betrokken bij de NAVO en de Europese Unie. De NAVO vindt het fijn te laten zien dat het Westen heeft gewonnen. Maar het geeft meer problemen dan het oplost. Militair is het niet zinvol.”

Prof. Tromp staat al tallen jaren kritisch tegenover de NAVO. En vooral ook tegenover de Amerikanen, die volgens hem het bondgenootschap aan een touwtje hebben. Tijdens de Koude Oorlog was hij betrokken bij de vredesbeweging. Later was hij hoogleraar oorlogs- en vredesvraagstukken aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn pensionering betekent echter niet dat hij niet meer dagelijks de (internationale) kranten spelt en zijn mening vormt.

De NAVO is te weinig kritisch op de kandidaat-lidstaten, meent Tromp. „Aan die uitbreiding moeten we strikte voorwaarden stellen. Denk eens aan corruptie. Er zijn rangordes van ’nette’ landen. Denemarken en Nederland scoren daarin hoog. Maar landen die onderaan staan, kun je toch moeilijk in een bondgenootschap opnemen? Ik geloof niet dat al deze zeven landen de corruptietest doorstaan.”

Volgens Tromp heeft de NAVO een heel eenvoudige opdracht: de internationale rechtsorde helpen handhaven. „Daarvoor heeft ze militaire middelen nodig. Dit moet niet van één land afhangen. En daar zit het probleem. Op dit moment wordt alles beheerst door de VS, die hun eigen belangen najagen. Als Bush wil, kan hij met militairen naar Irak. Alleen het gezeur van vrienden als Blair houdt hem nog een beetje in de perken.”

Tromp ziet ook weinig in terreurbestrijding als de nieuwe missie voor de NAVO. De professor glimlacht. „Terreurbestrijding behoort tot de waan van de dag. Terrorisme is niet dinsdag uitgevonden. Alle landen in Europa hebben periodes gehad met terreuractiviteiten. Denk aan Spanje, Duitsland en Groot-Brittannië. Je moet dat net zo aanpakken als binnenlandse criminaliteit. Je moet nooit een oorlog uitroepen tegen terrorisme. Daarmee bestempel je terroristen als militairen en moet je hen als krijgsgevangenen behandelen als je ze arresteert. Een oorlog tegen terrorisme is kanker met een vlammenwerper bestrijden.”

Het lijkt eenvoudig, maar waarom dan niet bekend bij de NAVO? Tromp: „Bij de NAVO weten ze dat wel. De Britten zitten ook in de NAVO en die hebben dertig jaar ervaring met de IRA. Het zijn vooral de jonge Amerikanen die de oorlog tegen terrorisme voorstaan. De oude garde binnen de regering van de VS is hiertegen, maar Bush en zijn generatie zetten gewoon door.”

Veel analisten brengen naar voren dat de NAVO na de Koude Oorlog zocht naar een nieuwe opdracht en dat het terrorisme eindelijk dat verlangen vervult. Maar volgens Tromp was er geen noodzaak voor iets nieuws. „Er was al een nieuwe missie voor de NAVO. Ze zou vredesmissies kunnen gaan leiden, als onderaannemer van de VN. Er zijn ook missies geweest in Joegoslavië en Afghanistan. Het zou zinnig zijn als de NAVO zich daarop zou concentreren. We erkennen tegenwoordig het recht op interventie en zeker op humanitaire interventie.”

Tromp denkt dat de overige achttien lidstaten de NAVO graag de humanitaire kant op zouden sturen, maar dat de VS dat niet in hun nationaal belang achten. „De hele wereld is ongelukkig met de Amerikanen. Er zijn heel veel spanningen bij de NAVO. Alleen af en toe zie je het topje van de ijsberg.”

„In de VS is nu de school aan de macht die brute machtspolitiek vereert. In de NAVO is het achttien tegen één. Het gaat echter niet om stemverhoudingen, maar om macht. In het openbaar zijn de achttien overige lidstaten het eens met de VS als negentiende lidstaat, maar achter de gordijnen doen ze niets. De lidstaten zeggen wel dat ze met de VS de NAVO willen omvormen tot een organisatie tegen terrorisme, maar men doet gewoon niet mee.”

Tromp gelooft daarom ook niet in de initiatieven die in Praag zullen worden genomen om de militaire ”capaciteitskloof” te dichten. NAVO-secretaris-generaal Robertson lijkt daar een groot voorstander van. Tromp schudt zijn hoofd. „Sinds ik meedraai wordt er altijd al gesproken over meer geld voor defensie. Dat is nog steeds zo. Robertson uit gewoon enkele prevelementen.”

Prof. Tromp weet ook dat Bush in Europa steun krijgt, vooral van de Britse premier Blair. Zo moederziel alleen zijn de Amerikanen dus ook weer niet. Tromp: „Waarom Blair achter Bush staat? Hij wil de Amerikanen niet kwijt. Eigenlijk zit de hele NAVO met dat probleem. Door de verkiezingen in Duitsland was Schröder gedwongen kleur te bekennen. De meeste landen binnen de NAVO denken zo, maar dat zeggen ze niet openlijk. De VS denken zich alles te kunnen veroorloven. Clinton ging er altijd heel voorzichtig mee om. Maar Bush wil niet alleen een voetbalkampioenschap, hij wil ook de regels dicteren en de scheidsrechter aanstellen”, aldus Tromp.

„Bush is echt een ramp. Hij wilde alles anders, net als Pim Fortuyn. In Amerika liep het nog nooit zo goed als onder Clinton, maar Bush heeft inmiddels alles kapotgemaakt. En de NAVO schippert mee. Men probeert het bondgenootschap bij elkaar te houden. In de hoop dat het beter wordt.”