In de vorige aflevering is ingegaan op de ’achterblijvers’ op het werk. Soms moeten zij méér doen dan normaal het geval is, maar meestal is het minder. Sterker, een kwart van de achterblijvers sleept zich door de werkweek, blijkt uit onderzoek van gemeentebanen.nl.Ruim 60 procent van de werknemers doet het tijdens de zomermaanden rustiger aan dan anders. Een groot gedeelte grijpt deze periode aan om achterstallig werk weg te werken. Twee op de tien werknemers geven aan dat de afwezigheid van collega’s juist meer drukte geeft.

Voor de werkgever, vertegenwoordigd door de leidinggevenden, zit er een belangrijke les in deze cijfers. In de eerste plaats moet hij zich goed bezinnen op de vraag hoe hij de productiviteit van de achterblijvers kan verhogen. Dan kan door bijvoorbeeld duidelijke zomertargets vast te stellen en hen bij succes extra te belonen door bijvoorbeeld wat vroeger te stoppen, op een terrasje wat te gaan drinken etc.

Verfpistool
Ook moet de werkgever ervoor zorgen dat -zeker bij gevaarlijk werk- de aandacht van de werknemers niet gaat verslappen waardoor een gevaar zich eerder kan verwezenlijken. Onvoldoende toezicht en onvoldoende instructies leiden tot aansprakelijkheid van de werkgever.

Recentelijk nog sprak het Gerechtshof Leeuwarden zich hierover uit. Een werkgever had een werknemer meer instructies moeten geven bij het spuiten van auto’s. Weliswaar waren er schriftelijke instructies gegeven hoe te handelen bij verstopping van het verfpistool, maar de werkgever had niet aangegeven wat de werknemer zou moeten doen als het opvolgen van de instructies niet tot het gewenste resultaat zou leiden.

De werkgever had bijvoorbeeld moeten zeggen dat de werknemer dan met het werk zou moeten stoppen. Nu dat niet was gebeurd, was hij aansprakelijk voor het letsel dat de werknemer bij het spuiten opliep. Kortom, extra motiveren en extra toezicht is belangrijk.

De hiermee samenhangende les is dat een leidinggevende bij voorkeur niet in de reguliere vakantieperioden met vakantie zou moeten gaan… Wanneer dat onvermijdelijk is, dient voor een goede vervanging te worden gezorgd.

Tijdens de afwezigheid van de collega’s zullen de achterblijvers er vaak enkele taken bij krijgen, voor zover bepaalde zaken niet kunnen wachten op terugkeer van de collega. In de praktijk levert dat nagenoeg geen problemen op. Ik heb nog geen aan de rechter voorgelegde zaak gezien waarin een werknemer weigerde tijdelijk taken erbij te nemen. Maar stel dat de werknemer wel bezwaar zou maken tegen extra taken. Staat hij dan in zijn recht?

Het antwoord op de vraag is afhankelijk van de aard en de omvang van het werk. Als het gelet op de functie van de werknemer om een redelijke opdracht gaat, zal hij die extra taken erbij moeten nemen. Dat is hij als goed werknemer verplicht. Doet hij dat niet, dan kan dat aanleiding geven tot een disciplinaire sanctie zoals een berisping of zelfs overplaatsing.

Opstapje
Voor de werknemer zitten vaak ook kansen in het verrichten van extra taken. Hij kan immers laten zien dat hij in staat is tot méér dan hij normaliter doet. Het vervangen van zijn leidinggevende bijvoorbeeld kan een mooi opstapje zijn naar de toekomst.

Wel moet de werknemer zich realiseren dat hij door het tijdelijk uitoefenen van extra werkzaamheden geen nieuwe functie heeft gekregen. Bij reorganisatie hoor ik dit werknemers nogal eens zeggen. Bij de inschaling of bij het opstellen van een ontslaglijst (wie gaat er het eerste uit?), waarbij de functie van de werknemer mede bepalend is, zou van hun nieuwe takenpakket moeten worden uitgegaan. Dat is niet juist. Door het tijdelijk vervullen van deze taken verandert de functie niet. Daarvoor is een langere periode (van bijvoorbeeld langer dan een jaar) nodig.

De auteur is hoogleraar arbeidsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Reageren aan scribent? socialezaken@refdag.nl.