De voordracht voor een nieuwe scriba door een selectiecommissie had voor de buitenwereld volstrekt geheim moeten blijven. Donderdagmorgen vergadert de generale synode in congrescentrum De Werelt in Lunteren in comité over de vraag wie de opvolger van dr. B. Plaisier moet worden.Inmiddels is bekend geworden dat dr. A. J. Plaisier -wel naamgenoot, maar geen familie van dr. B. Plaisier- door de selectiecommissie wordt voorgedragen als de nieuwe secretaris-generaal van de PKN. Ook dr. H. Veldhuis uit Culemborg had voor de functie gesolliciteerd, zo maakte hij op zijn website bekend, maar de procedure met hem werd begin maart „nogal onverhoeds” beëindigd, zoals dr. Veldhuis het zelf omschrijft.

Het was deze mededeling op internet die er uiteindelijk toe leidde dat vorige week een groep van 25 gemeenteleden (theologen en predikanten) uit de Protestantse Kerk een open brief heeft gestuurd aan het synodebestuur. Daarin schrijven zij van mening te zijn dat de synode morgen niet alleen moet spreken over de enkelvoudige kandidaatstelling van dr. A. J. Plaisier, maar dat ook dr. H. Veldhuis uit Culemborg kandidaat moet worden gesteld.

Het is de vraag hoe de synodeleden zullen reageren op alle ophef. In ieder geval zal er morgen gesproken worden over de werkwijze van de selectiecommissie en zullen er vragen worden gesteld over de gevolgde procedure.

De opdracht van de commissie, zo deelde synodepreses ds. G. de Fijter vorige week mee, was om één kandidaat aan de synode voor te dragen. De synode is anderzijds niet verplicht om die kandidaat dan ook te benoemen.

Israël
Halverwege de middag start de synode, volgens de agenda althans, met de bespreking van de aangepaste nota over het Israëlisch-Palestijns-Arabisch conflict, de zogenaamde IPA-nota. Nadat de generale synode in november een hele dag uittrok voor discussie over deze kwestie, staat donderdag de besluitvorming op de agenda. In de nota probeert de kerk een evenwicht te vinden tussen enerzijds de „onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël” en anderzijds de betrokkenheid bij de Palestijnen.

In de breedte van de Protestantse Kerk ligt deze kwestie uiterst gevoelig en zeer verdeeld. De PKN heeft in de identitaire artikelen van de kerkorde -ook wel de Romeinse artikelen genoemd- een zinsnede opgenomen over het onopgeefbaar verbonden zijn met het volk Israël. De confessionele en evangelische modaliteitsorganisaties in de kerk (Gereformeerde Bond, Confessionele Vereniging, Confessioneel Gereformeerd Beraad en Evangelisch Werkverband) hechten sterk aan deze formulering en willen er beslist niet op afdingen. Aan de andere kant is er ook een groep kerkleden die zich thuis voelt bij een organisatie als Keerpunt, die het opneemt voor de Palestijnen en felle kritiek heeft op de Israëlische politiek.

Het synodebestuur heeft met de nota een middenweg gezocht. Aan de ene kant blijft de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël overeind, maar aan de andere kant moet er ook meer kerkelijke aandacht zijn voor het lijden van Palestijnen onder de Israëlische politiek.

De kerkorde zou, volgens de nota, niet moeten worden aangepast.

In de discussie die er de afgelopen maanden over dit thema is geweest in de breedte van de kerk, pleit vrijwel niemand voor het schrappen van de zinsnede in de kerkorde (artikel I lid 7) dat de kerk zich „onopgeefbaar verbonden” weet met het volk Israël. Wel is er de roep om beter te omschrijven wat dan met de formulering „volk Israël” bedoeld wordt. Sommigen willen daarmee duidelijk maken dat de kerk zich niet verbonden weet met de staat Israël. Anderen zijn van mening dat je volk en staat niet van elkaar kunt en mag scheiden.

Gezien de toon van de discussie in november, is de kans reëel dat er morgen stevig gediscussieerd zal worden, maar dat het debat niet zal ontsporen. Schrappen van de passage over het volk Israël in de kerkorde, zal een bijzonder negatieve boodschap zijn aan de Joden in binnen- en buitenland. Bovendien kan de synode morgen de kerkorde niet wijzigen. Ze kan hoogstens een proces tot wijziging in gang zetten. Vervolgens moet het grondvlak gehoord worden en pas daarna kan een wijziging in meerdere lezingen zijn beslag krijgen. Zowel de voorzitter van het college voor de kerkorde, ds. B. Wallet, als de Israëlische ambassadeur in Nederland, Harry Kney-Tal, heeft de PKN in deze krant opgeroepen niet in de kerkorde te schrappen, omdat dat een klap in het gezicht zal zijn van alle Joden.

Oecumene
Vrijdag buigt de synode zich over het rapport ”Meegaan in de beweging van de Heilige Geest”, waarin het oecumenische beleid voor de komende jaren staat uitgestippeld. De PKN wil een Beraad van Kerken oprichten, waar „alle christelijke kerken en groeperingen in Nederland” elkaar informeel kunnen ontmoeten.

Het rapport bespreekt ook de oecumenische contacten. In het gesprek met de gereformeerde gezindte zegt de PKN „als grootste protestantse kerk” een bijzondere verantwoordelijkheid te voelen. De opstellers van het rapport vinden het echter „pijnlijk” dat de Rooms-Katholieke Kerk de PKN formeel niet als kerk erkent. Gesprekken tussen het moderamen en de bisschoppen verlopen „in goede sfeer”, maar die bieden niet het noodzakelijke perspectief op gemeenschap en eenheid. „Het blijft zaak de Rooms-Katholieke Kerk aan te spreken op haar monopolistische houding in de oecumene, die haaks staat op het uitgangspunt van wederkerigheid.”

De doop vormt een belangrijk gesprekspunt in de contacten met de baptisten, evangelischen en de pinksterbeweging. „De Protestantse Kerk erkent de eenmaal bediende doop. In de omgekeerde richting wordt de aan kinderen bediende doop meestal niet erkend. Dat is niet alleen maar een diskwalificatie van de aan iemand bediende doop, maar ook een (onbedoelde) diskwalificatie van de kerk waaruit iemand afkomstig is.”

De synode bespreekt vrijdagmiddag enkele kerkordevoorstellen en de associatieovereenkomsten met de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland en de Gereja Kristen Indonesia Nederland. Met een dergelijke overeenkomst spreken beide partijen uit dat ze een geloofs- en werkgemeenschap willen vormen.

Numeri
Ergens tijdens de tweedaagse beraadslagingen van de protestantse synode zullen de leden -mogelijk schriftelijk- ook geïnformeerd worden over de stand van zaken rond het nieuwe ledenregistratiesysteem van de kerk, Numeri, zo bevestigt een woordvoerder van de PKN. De kleine synode van maart sprak, achter gesloten deuren, over de problemen bij de invoering van dit ledenregistratiesysteem. Numeri wordt al sinds de start van het project geplaagd door problemen, vertragingen en grote kostenoverschrijdingen. Inmiddels kost het systeem 5,5 miljoen euro, terwijl er nog niets te zeggen is over de termijn van invoering. Ook is er geen verzekering dat er niet nog veel meer geld in het project gestopt zal moeten worden.

De synode neemt donderdag afscheid van prof. dr. G. G. de Kruijff als voorzitter van de Generale Raad van Advies. Het afscheid van dr. B. Plaisier staat gepland voor juni.