De basis voor die conclusie -35 procent van de stemmen- was overigens niet breed, toen de partij haar triomf publiek maakte. Toch is het bericht dat oppositieleider Tsvangirai de zittende president overtroeft geloofwaardig. Mugabe voerde het land immers naar de ondergang. Wie op hem stemde, velde daarmee om zo te zeggen z’n eigen doodsvonnis.De aanhang van Tsvangirai claimt winst. Daarmee gaf Mugabe echter nog niet zijn verlies toe. Hij liet slechts één Europese delegatie van waarnemers toe bij de verkiezingen. De regering liet 3 miljoen extra stembiljetten drukken. De definitieve uitslagen van de verkiezingen laten te lang op zich wachten. Dat voedt de verdenking van fraude. De oppositie meent dat Mugabe bewust tijd rekt en zich beraadt op een aanpak om aan de macht te kunnen blijven.

Kenia vormt een ontmoedigend voorbeeld. Odinga betwistte eind 2007 dat Kibaki de verkiezingen had gewonnen. Odinga beschuldigde Kibaki van fraude. Een bloedbad was het gevolg. En dat terwijl Kenia in Europa qua ontwikkeling een redelijk goede naam had. Er bestaan veel verschillen tussen Kenia en Zimbabwe. Maar wie hoort dat Tsvangirai de winst claimt in Zimbabwe, vreest onwillekeurig een conflict als in Kenia. Moeten de buitenlandse bemiddelaars dan maar weer op pad?

Toch is het heel hard nodig dat er een andere regering aantreedt in Zimbabwe. Wisseling van de wacht kan de samenleving slechts ten goede komen. Als de oppositie inderdaad kans ziet de touwtjes in handen te krijgen, betekent dat echter nog niet dat alle problemen direct zijn opgelost. Wie veronderstelt dat dan alles beter gaat in Zimbabwe zou gelijk kunnen krijgen. Maar wie daar te klakkeloos van uitgaat, vergeet dat er ongelooflijk veel op z’n kop staat in dit land.

Mugabe nam talloze goed functionerende boerderijen van blanken in beslag. Zijn argument was dat de blanke boeren, grotendeels Engelsen, het land immers hadden gestolen. Met de talloze blanke boeren verliet ook de knowhow het land.

Ook aids vormt een gigantisch probleem. Een op de vier kinderen is wees. Verreweg het grootste deel daarvan bestaat uit aidswezen. Ongeveer 20 procent van de bevolking is besmet. In de regio’s waar sprake is van veel prostitutie is soms 70 procent van de mensen seropositief. Medicijnen zijn duur en schaars.

En dan is er nog iets. Als slechts één op de twintig mensen met een goede opleiding een baan bemachtigt, is elk aanbod van werk aantrekkelijk. Moslims verschaffen de regering harde valuta door grond te kopen. Zij nodigen baanlozen uit: „Kom maar bij ons werken.” Zo neemt het aantal werklozen af en groeit het aantal nieuw gebouwde moskeeën.

Oppositie voeren tegen Mugabe lost niet in een klap alle economische, ethische en religieuze problemen op. Toen Mandela aantrad als president van Zuid-Afrika, verwachtten veel volgelingen een rooskleurige toekomst. Maar nu Mbeki president is, blijkt hoe broos de basis is. De regeringspartij ANC is in toenemende mate verdeeld en corrupt. Vaak lijkt een partij een eenheid, zolang zij oppositie voert. Zodra het aankomt op beleid maken, blijkt zij niet zelden verscheurd door twist.

Ooit pakte de Brit Ian Douglas Smith in het toen Rhodesië geheten Zimbabwe eenvoudig de kans die hem werd geboden. In elk geval probeerde hij enige orde te scheppen in de chaos van zwarte ontevredenheid. Toen hij het veld moest ruimen voor zwarte bevrijdingsbewegingen ging het bergafwaarts. Als Tsvangirai inderdaad wint, is het de vraag of het land ooit nog het niveau van weleer zal halen. Niettemin: Alles is beter dan wat er onder Mugabe gebeurt.