„Beeld wrede Calvijn klopt niet”
Calvijn was allesbehalve een extremist. Naar zijn opvatting moet de tucht zacht en evangelisch gehanteerd worden, betoogde dr. Douglas Kelly dinsdag in de eerste lezing tijdens de Colloque Biblique Francophone. De Franstalige conferentie in het Franse Belley, die deze week wordt gehouden, staat dit jaar in het teken van de Fransman ”Jean Calvin”.
Dr. Kelly, hoogleraar theologie in het Amerikaanse Charlotte (North Carolina), sprak dinsdag over ”Calvijn als herder”. Hij baseerde zich in zijn eerste lezing in het bijzonder op schriftelijke verslagen van het consistorie van Genève. Uit deze archieven -die vele banden beslaan- blijkt op indrukwekkende wijze welke opvatting Calvijn had over het pastoraat, aldus Kelly.Naar de stellige overtuiging van Calvijn is het onmogelijk enkel door een goede gereformeerde prediking een kerkelijke gemeente in het gareel te houden. Dankzij die inzichten werd de prediking geflankeerd door intensief en zorgvuldig pastoraat. Voor de handhaving van de tucht werd een college ingesteld: het consistorie. De schriftelijke verslaglegging van de vergaderingen van het consistorie geeft een beeld van de manier waarop de tucht in het reformatorische Genève werd gehandhaafd.
Omdat de stad Genève voor de Reformatie had gekozen, verdween met de kerkelijke structuur van de Rooms-Katholieke Kerk ook de maatschappelijke orde. De reformator Calvijn kreeg de taak orde en tucht in kerk en samenleving te brengen. In tegenstelling tot het karikaturale beeld was de handhaving van de tucht in Genève bepaald niet rigoureus of hard.
Naar het inzicht van Calvijn dient de kerkelijke tucht pastoraal en evangelisch van karakter te zijn. Alleen al het feit dat mensen wel tijdelijk van de sacramenten geweerd werden, maar dat er zelden of nooit afsnijdingen plaatshadden, is een overtuigend bewijs van de manier waarop met mildheid en begrip voor menselijke zwakte de tucht werd toegepast, aldus Kelly. Hij vindt het „onbegrijpelijk” dat de bekende karikatuur van Calvijn als wreedaard heeft kunnen ontstaan.
Gewoonlijk noemt Calvijn als kenmerken van de ware kerk de Schriftuurlijke prediking en de zuivere bediening van de sacramenten. Deze behoefte aan definiëring komt volgens de hoogleraar voort uit de noodzaak van een weerwoord op de niet-onderbouwde claim van de Rooms-Katholieke Kerk dat zij de ware kerk is. Calvijn wilde anders dan de Rooms-Katholieke Kerk met een zorgvuldige formulering het karakter van de ware kerk omschrijven.
Onder Calvijnkenners is er discussie over de vraag of de reformator twee of drie kenmerken hanteerde. Uit Calvijns bekende brief aan Sadoletus blijkt dat hij in de praktijk drie kenmerken als wezenlijk zag. In de Schotse geloofsbelijdenis van John Knox zijn dan ook drie kenmerken terug te vinden.
De positieve invloed die Calvijn ook op de wereldse samenleving uitoefende, kan moeilijk overschat worden, aldus Kelly, die preken van Calvijn uit het oud Frans in hedendaags Engels vertaalde.
De conferentie staat open voor ambtsdragers en leken die de gereformeerde belijdenis, inclusief de Dordtse Leerregels, onderschrijven. De 72 deelnemers komen uit Frankrijk, Zwitserland, Engeland en uit Franstalige delen van Afrika en Zuid-Amerika. Er zijn acht Nederlandse conferentiegangers.
Vanwege het 500e geboortejaar van Calvijn, in 2009, staan tijdens de conferentie leven en werk van de reformator centraal. Hoewel Calvijn van origine een Fransman is, geniet hij in zijn geboorteland nauwelijks bekendheid.
