Als mensen te veel gifresten binnenkrijgen, kan dat zeer schadelijk zijn voor hun gezondheid. Het gaat weliswaar om kleine beetjes per stukje groente of fruit, maar al die beetjes bij elkaar kunnen op termijn kanker veroorzaken. Of onvruchtbaarheid. Kinderen lopen risico op leer- en gedragsproblemen, aldus algemeen directeur Mirjam de Rijk van Stichting Natuur en Milieu.Reden voor haar organisatie en voor Milieudefensie en consumentenvereniging Goede Waar & Co om een groente- en fruitwijzer te maken - te downloaden op weetwatjeeet.nl. Bij de samenstelling van de wijzer hebben de instellingen gebruikgemaakt van testgegevens van de Voedsel en Waren Autoriteit. Uit een analyse van die gegevens blijkt dat 4,8 procent van het Nederlandse groente en fruit in 2005 meer gif bevatte dan wettelijk is toegestaan. Voor producten uit de rest van Europa was dat 14 procent.

De schoonste soorten fruit zijn kiwi, mango en pruim. De meest vervuilde zijn mandarijn, druif en appel. Bij groente is de schone top drie: champignons, witte kool en rode biet. Soorten met de meeste gifresten zijn paprika, aubergine en sla. De slechte scores worden overigens vaak veroorzaakt door soorten die uit het buitenland komen. Albert Heijn en Plus verkopen het minst vaak vervuilde producten, Super De Boer en C1000 het vaakst.

„Wij hopen dat onze wijzer supermarkten ertoe aanzet om alleen groente en fruit te verkopen waarop geen resten van bestrijdingsmiddelen meer zitten”, licht De Rijk toe. Daarnaast spreekt haar organisatie ook de landelijke overheid en de EU aan om de normen voor gifresten op versproducten aan te scherpen. „Die zijn nu nog te soepel. Het komt ook geregeld voor dat het gehalte van gifresten op groente en fruit onder de wettelijke norm blijft, terwijl internationaal erkende gezondheidsnormen wel worden overschreden.”

Groente en fruit wassen voor consumptie helpt niet zo veel om het gif weg te krijgen, aldus De Rijk. „De resten zitten vaak door het hele product.”

Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de branchevereniging van supermarkten, is niet erg te spreken over de groente- en fruitwijzer. „Die is misleidend voor de consument”, stelt Marc Jansen van het CBL. „De drie organisaties achter de wijzer misbruiken het argument van de volksgezondheid om hun eigenlijke doel -bestrijdingsmiddelen de wereld uit- er door te drukken.”

Supermarkten houden zich aan de wet, betoogt Jansen. „We gaan vaak zelfs verder dan de wet van ons vraagt.” Hij wijst erop dat de volksgezondheid nooit in gevaar is geweest bij de verkoop van groente en fruit. „Als er iets aan de hand zou zijn, zijn wij de eersten die op de rode knop drukken.”

De Rijk stelt op haar beurt dat het Natuur en Milieu en de beide andere organisaties wel degelijk om de volksgezondheid is te doen. „Het lijkt erop dat het de supermarkten meer gaat om de afzet van hun producten dan om de gezondheid van hun klanten. Ze zijn wellicht bang dat die in paniek raken als ze zouden melden dat op sommige producten gifresten zijn aangetroffen.”

Tiny Aerts van LTO Glaskracht Nederland vindt de groente- en fruitwijzer „zo gek nog niet.” Het kan een handig hulpmiddel zijn voor de bewuste consument, meent de komkommerteler. Aerts herkent de constatering op de wijzer dat Nederlands groente en fruit gunstig afsteekt ten opzichte van soortgelijke producten uit het buitenland. „Nederlands groente en fruit wordt 100 procent gecontroleerd.”

Dat de vaderlandse tuinbouwproducten zo goed zijn, komt door de mentaliteit van Nederlandse ondernemers, denkt hij. „Wij zijn eerlijk en voelen ons verantwoordelijk voor de consument.” Kwekers die in de fout gaan met bestrijdingsmiddelen door bijvoorbeeld verboden middelen te gebruiken, worden volgens hem snel aan de kant gezet door hun klanten.

Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, zoals Aerts de gifsoorten noemt, is de laatste jaren met 90 procent gedaald. „We gebruiken nu vooral nog middelen tegen schimmels. We werken er hard aan om ook die middelen overbodig te maken.”

De groente- en fruitwijzer begint zijn vruchten af te werpen, aldus De Rijk van Natuur en Milieu. „Super De Boer gaat al strengere eisen stellen aan producten.” Op het aankoopgedrag van klanten heeft de wijzer nauwelijks effect, stelt Jansen. „In de supermarkt merken we er niets van.”

weetwatjeeet.nl.