„Oproep dr. Süss echt schandalig”
HILVERSUM - „Werkelijk schandalig.” Zo omschrijft ds. I. Fritz de recente oproep van dr. R. Süss aan de lutherse synode binnen de Protestantse Kerk in Nederland om de lutherse emeritus hoogleraar prof. dr. J. P. Boendermaker (82) „ter verantwoording” te roepen.
In het gast-huismagazine van december, een klein blaadje, besprak dr. Süss, die in 2006 de geruchtmakende studie ”Luthers theologisch testament” het licht deed zien, de recent verschenen bundel ”Martin Luther. Zijn leven, zijn werk” (uitg. Kok). Daarin richtte hij zijn pijlen met name op de bijdragen van prof. Boendermaker „en de zijnen.” Dezen zouden te vergoelijkend spreken over het „antisemitisme” van de Duitse reformator Luther.Dr. Süss was van 1984-1999 werkzaam als predikant in de Nederlandse Hervormde Kerk, maar is nu actief binnen de joodse gemeenschap. In het Gasthuismagazine stelt hij dat „elke zichzelf respecterende lutherse synode Boendermaker en de zijnen ter verantwoording” zou moeten roepen. „En als ze dat niet uit zichzelf doen, zouden de gereformeerde en hervormde partners in de PKN hierop bij hun lutherse broeders en zusters moeten aandringen.”
Dr. Süss was dinsdagmorgen niet voor een nadere toelichting bereikbaar. Volgens zijn echtgenote, L. Süss-Feldmeijer, gaat het haar man echter vooral om „het gesprek over deze zaken. Laat de lutherse synode nu eens klip en klaar uitspreken welke vreselijke dingen Luther allemaal over de joden heeft gezegd.”
Maar hij wil wel dat „Boendermaker en de zijnen” worden veroordeeld? „Ja, zoiets heeft hij wel geschreven. Maar, kijk, hij bedoelt dit: René heeft ook over Karl Barth geschreven. En op zijn 92e heeft prof. dr. G. C. Berkouwer naar aanleiding daarvan tegen hem gezegd: „René, ik belijd jou schuld.”
Wil ze daarmee zeggen dat prof. Boendermaker schuld moet belijden richting dr. Süss? „Nee, dat bedoel ik niet, nee meer: laat nu eens erkend worden dat Luthers erfenis geen fraaie is. Integendeel.”
„Absoluut onverdraaglijk”, noemt ds. Fritz, presidente van de lutherse synode, de actie van dr. Süss. Ze kondigt voor dinsdag nog een persbericht over de kwestie aan. En wat haar betreft komt het ook beslist niet tot een veroordeling van prof. Boendermaker. „Overigens heeft René Süss zich nog niet officieel, in een brief, tot de synode gericht. We kregen alleen maar een exemplaar van zijn blaadje - wat ik anders niet gelezen zou hebben.”
Prof. Boendermaker zelf geeft aan zich buiten de discussie te willen houden. Hij verwijst naar een artikel van zijn hand over deze materie dat binnenkort in het blad Woord & Dienst verschijnt. „Süss zegt: Luther is altijd anti-joods geweest. Dat ís gewoon niet zo. Het is beslist niet voor niets dat Luther door zijn tegenstanders wel als semi-jood is neergezet. Maar Luther heeft geworsteld met het Oude Testament, en hoe ouder hij werd, hoe minder hij zich kon voorstellen dat de Joden daarin Christus niet herkenden.”
Wat zeker niet wegneemt dat Luthers uitspraken over de Joden vreselijk zijn. „Daar kunnen we geen centje van afdoen.”
„Maar weet u”, zegt prof. Boendermaker, „wat nu de kern van deze zaak is, wat eronder zit: Kunnen we nog instemmen met de kern van de Reformatie? Dat zit erachter. En dat zal Süss niet erkennen. Maar als je zijn stuk leest, denk je: Jongen, jongen, waar ben je mee bezig.”
