Het pinkster- en charismatisch christendom wordt door sommige Amerikanen gezien als een emotionele, theologisch verdachte vorm van het christelijk geloof, schrijft Barna in een toelichting op de resultaten van zijn jongste twee onderzoeken. „Het is een wijdverbreide gedachte dat het hier gaat om een weliswaar luidruchtige en goed zichtbare, maar in numeriek opzicht klein plakje van de grote religieuze taart in de VS.”Uit de beide nieuwe onderzoeken komt echter naar voren dat het godsdienstige landschap sterk lijkt te veranderen, aldus het onderzoeksinstituut. Barna enquêteerde in december telefonisch 1005 Amerikaanse volwassenen van 18 jaar en ouder. Daarnaast ondervroeg de groep, eveneens telefonisch, 1220 (senior)voorgangers van protestantse kerken in de VS.

Tien jaar geleden gaven nog drie van de tien volwassenen aan charismatische of pinksterchristen te zijn. Vandaag de dag is dit 36 procent van de Amerikanen, ontdekte Barna. Dit komt overeen met 80 miljoen mensen. Het gaat hier om mensen die zeggen vervuld te zijn geweest met de Heilige Geest, en/of te geloven dat „de charismatische gaven, zoals tongentaal en ”healing”, vandaag nog altijd actueel zijn.”

Charismatischen bevinden zich binnen het geheel van de Amerikaanse christenheid, aldus Barna. Hoewel maar 8 procent van de bevolking evangelicaal is, schrijft het instituut, voldoet de helft van de evangelicale volwassenen (49 procent) aan de charismatische definitie. Een kleine meerderheid van alle „wedergeboren” (born again) christenen (51 procent) is charismatisch. En bijna de helft van alle volwassenen die een protestantse gemeente bezoeken (46 procent) is eveneens charismatisch.”

Van de protestantse gemeenten in de VS is bijna een kwart (23 procent) charismatisch. Voor een deel gaat het hierbij om gemeenten die behoren tot bekende denominaties als de Assemblies of God, Foursquare of Churches of God in Christ; maar ook vier op de tien gemeenten die niet bij een denominatie zijn aangesloten, zijn charismatisch.

Het profiel van de „typisch charismatische gemeente” is, aldus Barna, bijna identiek aan dat van de evangelicale, fundamentalistische en belangrijkste protestantse kerken. Vier op de vijf (80 procent) hebben een fulltime, betaalde (senior)voorganger in dienst. Deze is gemiddeld 52 jaar oud - hetzelfde als in andere protestantse kerken. Het wekelijkse aantal volwassen bezoekers van een charismatische gemeente is eveneens vergelijkbaar met dat van andere protestantse gemeenten: 82 tegenover gemiddeld 85.

Op basis van de onderzoeken constateert Barna dat verschillende „wijdverbreide” vooronderstellingen over de charismatische kerken niet kloppen. Zo zouden veel mensen geloven dat het charismatisch christendom bijna een exclusief protestants fenomeen is. Bijna een kwart van alle charismatischen in de VS (22 procent) is echter rooms-katholiek.

Charismatische gemeenten zouden verder vrijwel altijd behoren tot een kleine, nauwkeurig te omschrijven groep denominaties. In de afgelopen jaren heeft het „pentecostalisme” (Barna lijkt de beide termen door elkaar te gebruiken) denominatiale grenzen echter doorbroken. Zo is 7 procent van de Zuidelijke Baptistenkerken en 6 procent van andere grote protestantse kerken charismatisch, zo melden hun voorgangers.

Wijdverspreid is volgens Barna ook de gedachte dat het charismatisch christendom meestal te vinden is in kleine, weinig ontwikkelde gemeenten. De onderzoeksresultaten wijzen iets anders uit. Charismatische gemeenten blijken vaak van een vergelijkbare omvang als de niet-charismatische protestantse kerken te zijn. Verder gebruiken zij veel vaker allerlei technologische hulpmiddelen (zoals grote projectieschermen, filmfragmenten, internet).

Werd, in de vierde plaats, nogal eens gesteld dat het vooral de pinkstergemeenschap zou zijn die vrouwelijke predikanten zou verwelkomen, volgens Barna blijkt het aandeel charismatische en niet-charismatische protestantse gemeenten dat een vrouwelijke hoofdvoorganger heeft in beide gevallen 9 procent te zijn.

De vijfde vooronderstelling die volgens het Amerikaanse onderzoeksinstituut niet blijkt te kloppen, is dat trends op religieus gebied worden gedicteerd door witte kerkgemeenschappen - die bijna 77 procent van het totaalaantal protestantse gemeenten in Amerika uitmaken. „Echter: slechts 16 procent van de witte protestantse gemeenten is pentecostal, tegenover 65 procent van de protestantse gemeenten die door Afriko-Amerikanen worden gedomineerd.”

De beweging naar een „charismatisch christendom” gaat tegelijk op met verschillende culturele veranderingen, stelt George Barna, die de onderzoeksprojecten leidde. „De oriëntatie op het charismatische is vooral onder de niet-witte bevolking populair, en dit is natuurlijk de sector die het snelst groeit. Daar komt bij dat de vrijheid als het gaat om emotionele en spirituele expressie die typisch is voor charismatische gemeenschappen parallel loopt met de culturele trend die je ziet richting meer persoonlijke expressie. Emotie, in verschillende vormen, wordt vandaag geaccepteerd.”

Het is dus niet verwonderlijk dat de pentecostale gemeenschap in Amerika sterk gegroeid is, aldus Barna. „En we verwachten deze beweging ook niet te stoppen.”

Volgens de onderzoeksleider „gaan we richting een toekomst waarin de charismatisch-fundamentalistische scheiding een historische voetnoot zal worden in plaats van een scheidslijn binnen het lichaam van gelovigen. Vooral jonge christenen zien weinig meer in de traditionele argumenten die charismatici en niet-charismatici van elkaar scheiden. Steeds meer mensen zien dat er meer belangwekkende bronnen zijn waaruit zij zich kunnen laven.”

Overigens is het in Nederland tamelijk gangbaar om de pentecostals (pinksterbeweging) te onderscheiden van de charismatische beweging. Laatstgenoemde beweging bevindt zich vooral binnen de bestaande kerken; de pinksterkerken staan meer op zichzelf.

www.barna.org voor meer informatie.