Pieterskerk, Willibrorduskerk, Augustinuskerk, Nicolaïkerk, Jacobikerk, Domkerk. In de Utrechtse binnenstad struikel je over de kerken. Welke kerk er open is en wanneer is onduidelijk. Hoewel de werkgroep Kerk in de City bijvoorbeeld meldt dat de rooms-katholieke Willibrorduskerk op zaterdagmiddag open is, zitten alle deuren potdicht.De iets verderop gelegen Augustinuskerk, eveneens rooms-katholiek, is wel open. En daar wordt de openstelling ook serieus genomen. Op een tafel bij de ingang staan pannen met warme chocolademelk. Ook passanten die geen behoefte voelen de kerk te bezoeken, kunnen een kom met het warme bruine vocht krijgen.

Bij een andere tafel kun je een wens op een briefje schrijven. Vrijwilligers hangen het papiertje vervolgens in de kerstboom. Een man meldt dat er nog een boom bij moet, want de kerstboom die er nu staat, is zo goed als vol.

„Wil je ook een wens doen?” vraagt de mevrouw bij de chocoladepan vriendelijk aan een ventje dat met z’n vader langs komt lopen. De jongen kijkt angstig en schudt van nee. „Wat is dat, papa, een wens doen?” fluistert hij tegen z’n vader als de chocolademevrouw zich omdraait. „Dat je iets mag vragen wat je heel graag wilt”, legt vader uit. „Aan wie dan?” vraagt de kleuter door. „Aan de kerstman”, antwoordt vader.

In het kerkportaal liggen folders met het opschrift: ”Van Advent naar Kerstmis, een tijd van hoop en verwachting”. „Advent betekent ”komst”. Men herdenkt de geboorte van het Christuskind in de stad van Bethlehem”, zo meldt het papier.

In de hoge kerkzaal klinkt uit de luidsprekers gregoriaanse zang. Achterin zit een zwerver z’n geld te tellen. Te oordelen naar de uitdrukking op zijn gezicht valt de dagwinst tegen.

Een paar banken naar voren zit een oudere dame stil voor zich uit te kijken. Even later staat ze op. Waarom ze hier is? „Ik ga hier altijd naar de mis op zondag. En nu hoorde ik dat er zaterdagmiddag gezongen zou worden. Dus kwam ik even kijken. Maar wanneer ze gaan zingen?” Ze haalt in twijfel haar schouders op en verdwijnt in een zijkapel.

Op een lezenaar ligt een boek waarin mensen een verzoek tot voorbede kunnen schrijven. „Dat alles weer goed mag komen rond het ongeluk”, schrijft een vrouw. Erboven staat in brutale letters: „It’s a shame!” Blijkens wat verklarend gekrabbel bedoelt de schrijver de benoeming van dr. W. Eijk tot aartsbisschop van Utrecht.

Toilet
Buiten de sacrale ruimte stroom je vanzelf mee in de stoet kooplustigen die langs de winkels spoelt. Opgejaagd door lokkende reclames en hijgerige slogans. Want als je een beetje gelukkig wilt zijn of worden, dan moet je het ”nu” halen.

Net buiten het drukste stadsgewoel staat de Pieterskerk. Binnen is een koor aan het repeteren en verder is het een komen en gaan van mensen. De vrijwilligers die de boel in de gaten houden, zijn niet verrast. „Wij zijn de derde zaterdag van de maand altijd open en het is altijd druk”, zegt een aardige mevrouw.

En jazeker, in de Pieterskerk hebben ze ook een toilet. De dame rommelt wat in een lade en haalt een grote sleutel te voorschijn. „Die deur”, wijst ze glimlachend. Het bekende schoteltje is nergens te bekennen, want in de kerk is een sanitaire stop gratis. Onderscheid met de commercie moet er zijn.

Ook de Nicolaïkerk, gelegen aan de rand van de binnenstad, is open in verband met de adventstijd, meldt de werkgroep Kerk in de City. De dunne zonnestralen zetten ”de Klaas” -zoals de kerk in de volksmond genoemd wordt- in een warme gloed. Binnen is net een rouwdienst ten einde. „En straks treedt hier weer een koor op”, meldt een dame terwijl ze snel een paar bloemstukken weghaalt. Een adventsopenstelling? „Ik weet van niets, ik moet snel door naar de begrafenis.”

Wijze uit het westen
Terug naar het stadscentrum. De massieve gestalte van de Domtoren wijst de weg. In de Domkerk is het rustig. Achter de balie zitten drie vrijwilligers. Nee, van een speciale adventsopenstelling weten ze niet. „De Domkerk is altijd open op zaterdagmiddag.” Drukker dan anders? Dat valt wel mee. Ook de Domkerk heeft nooit te klagen over aanloop.

Een Chinees is druk in de weer om het orgel op de foto te krijgen. Twee Engelse dames staan zeer geïnteresseerd te kijken naar een moderne kerststal. Een groot papier legt uit wat er te zien is en waarom een van de wijzen is uitgebeeld als een dame met een geldkoffertje in haar hand. Ze staat model voor het kapitalistische Westen. Een wijze uit het westen dus. De Engelse dames vinden het niet geweldig, ook al zeggen ze dat niet. Hun gezichtsuitdrukking verraadt veel. De kerk vinden ze echter prachtig. „Beautiful”, roepen ze in stereo.

Een man staat in de gedachtenisruimte. „Even uitblazen van de winkeldrukte. En waar is het dan beter dan in de kerk, toch?”

Op een papier dat op een tafel ligt, staat een adventslied afgedrukt. „De nacht is haast ten einde/ de morgen niet meer ver/ Bezing nu met verblijden/ de hel’dre Morgenster.”

Buiten in de winkelstraat is de drukte over z’n hoogtepunt heen. Het is koud, de schemer valt en de moegekochte mensen willen naar huis.

De draaiorgelman legt er nog één nieuwe band in voor ook hij met z’n wagen huiswaarts gaat. Even is het stil. Dan dreunt een bekende melodie door de straten: „Midden in de winternacht, ging de hemel open!”