De Amsterdamse politie heeft maandag en dinsdag ruim 200 illegale Roemenen en Bulgaren opgepakt. Op korte termijn zullen die het land uit worden gezet. Eerder deze maand werd ook in Den Haag een dergelijke schoonmaakactie gehouden.Zulke acties passen duidelijk in het huidige politieke klimaat. Er wordt thans minder gedoogd dan voorheen, zeker van de kant van buitenlanders. Bij razzia’s door de politie wordt niet meer zo gauw geroepen dat zoiets volstrekt niet kan omdat het slechte herinneringen oproept aan de Tweede Wereldoorlog.

Maar de vraag is wel wat deze acties voor duurzaam effect opleveren. De arrestanten worden straks op overheidskosten met een gecharterd vliegtuig naar Oost-Europa teruggebracht. Voorlopig zijn we dan van hen af. Maar belet hen dat om hier straks weer illegaal te bivakkeren? Of wordt hun plaats ingenomen door andere Oost-Europeanen?

De afstand is niet heel groot en ze hoeven geen IJzeren Gordijn meer te passeren. Zelfs is onlangs de visumplicht voor Roemenen en Bulgaren afgeschaft. Eind dit jaar wordt beslist over de toelating van een groot aantal Oost-Europese landen, waaronder Roemenië en Bulgarije, tot de EU.

Het oppakken en uitzetten van een paar honderd illegalen betekent dan ook slechts een marginale aanpak van het illegalenprobleem. Daarbij gaat het immers om tienduizenden mensen. Velen van hen veroorzaken nauwelijks overlast. Bij hen is vooral het punt dat zij zwart werken en uitgebuit worden, is het niet door werkgevers dan wel door onderverhuurders.

Illegaal verblijf in Nederland is niet strafbaar. Uiteraard is dat te veranderen. Een land als België kent die strafbaarheid al langer. In dat geval kunnen illegalen, en zeker illegalen die overlast geven, een tijd lang opgesloten worden voordat ze het land uit worden gezet.

De vraag is wel of dat voldoende afschrikt om terug te keren. Dat afschrikwekkende effect zal vooral afhangen van de pakkans en van de levensomstandigheden hier en in het land van herkomst. Naarmate men hier als illegaal een beter leven heeft dan legaal in het eigen land, zal men meer risico’s willen lopen.

Bovendien valt te vrezen dat het opsluiten van illegalen al gauw een veel te groot beslag legt op de beschikbare celcapaciteit en de capaciteit van de rechterlijke macht. Het blijkt nu al een onmogelijke opgave te zijn om de stroom van gearresteerde bolletjesslikkers te veroordelen en op te sluiten.

Vandaar dat minister Donner besloten heeft toch weer terug te vallen op het systeem van heenzending met een dagvaarding. Dat zou hen ervan moeten weerhouden nog een keer naar Nederland te komen. Ten tijde van het paarse kabinet vond het CDA een dergelijk slap beleid onaanvaardbaar. Dat was ook terecht. Nu zijn we driekwart jaar verder en zijn de christen-democraten toch door de bocht.

Uitbreiding van de celcapaciteit moet daarom hoog genoteerd blijven. Wellicht moet ook gezocht worden naar goedkopere vormen van detentie. Twee in één cel is voor het nieuwe kabinet in ieder geval geen taboe meer. Het heeft lang geduurd voor die drempel overschreden werd, maar we zijn nu bijna zover.