Eeuwenoude godsgebouwen speelbal van natuur
GOUDA - Eeuwenoude kerkjes ogen onmiskenbaar romantisch, maar verhullen tegelijkertijd vergane glorie. Sommige vallen ten prooi aan de overwoekerende macht van de natuur. In de Sint-Janskerk in Gouda exposeert Barbara Cook uit Noordwijkerhout foto’s onder het motto ”Vergeten kerken in N.W. Europa”.
Het accent van de expositie ligt hoofdzakelijk op kerken en abdijen in Frankrijk, met een enkele afbeelding uit Duitsland. Het opzoeken van de vele schitterende historische sporen is al vele jaren een zeer intense ervaring, stelt Cook in een begeleidende tekst. „Het verval ervan stemt treurig, maar… de melancholie van de eenzaamheid, het natuurlijke licht, de verwevenheid van aarde en hemel, van leven en dood, betrekkelijkheid van veel; stilte in jezelf is het geschenk.”Cook heeft een verrassende variëteit aan foto’s gemaakt. Zij belicht kerken in de context van de natuur. Een voorbeeld hiervan is een doorkijkje door een oud venster naar wilde wolkenpartijen. Ze heeft oog voor het detail van een steunpilaar, een ingemetseld beeldje. Oude, knarsende poorten lenen zich uitstekend voor verstilde romantiek. De kerk in Saint-Romaine-de-Lerps oogt als een ruïne in de eenzaamheid van de grauwe natuur. Het is niet meer voor te stellen dat hier ooit kerkgangers in te vinden waren.
Aansprekend is ook een foto van het kerkje in Anthény, dat als het ware samengeklonterd is met boerenschuren. Twee liggende koeien onderstrepen de rust van de omgeving.
Cook is vooral op zoek naar stilte. „Het is triest dat het platteland in Frankrijk steeds meer ontvolkt. Het leven op het platteland is armer, maar daartegenover staat de rust. Het is erg jammer dat de afbrokkeling van het oude erfgoed in Frankrijk zo groot is. We mopperen in Nederland nogal eens, maar in ons land wordt alles nog goed onderhouden. In Frankrijk is het verval groot. We leven in een tijd van afbrokkeling. Of gebouwen worden suf gerestaureerd waardoor het resultaat kunstmatig wordt. Je geeft een 80-jarige toch ook geen facelift?”
De fotografe stuitte op emoties bij mensen die ze aantrof bij de kerken. „Zo was ik eens in een kerkje in het voormalige Oost-Duitsland. Ik sprak een man wiens vader in die kerk predikant was geweest. Die man deed er alles aan om het kerkje te onderhouden, maar had er grote moeite mee. Het gebouw zag er redelijk uit, maar had veel lekkages. Het verval begint meestal aan de buitenkant. Planten groeien door de dakpannen en alles begint te lekken. De werking van de natuur is onstuitbaar.”
De foto’s zijn opgehangen in de ontvangsthal van de Sint-Janskerk, vlak onder het hoofdorgel. Die plek doet elke donderdag rond het middaguur dienst als stiltecentrum.
Cook is er blij mee dat haar foto’s op deze plaats te zien zijn: „Als mensen meer van de stilte zouden houden en meer zouden nadenken, zouden ze ongetwijfeld gelukkiger en tevredener zijn. Mensen zijn tegenwoordig zo materialistisch en gestuurd door primaire impulsen als hebzucht. Ze willen meer, meer. Maar als je de stilte zoekt en daarin tot rust komt, heb je een heel rijk leven.”
De expositie ”Vergeten kerken in N.W. Europa” in de Sint-Janskerk te Gouda loopt tot 2 september.