Behalve wijn, sap en jam produceert Kloosterman siroop, mosterd en zelfs shampoo van duindoornbessen. Hij doet dat in zijn bedrijf Frytsjam Natuurlijk in Dokkum. In totaal leveren vijf duindoornkwekers producten aan de sales- en marketingmanager van Waddendelicatessen, Duco Snouck Hurgronje.Producten met dit predicaat zijn natuurvriendelijk -voor de ingrediënten worden geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt- en zijn geproduceerd binnen een afstand van 25 kilometer vanaf de Waddenzee. „Dat begint rond Texel en eindigt wat ons betreft in Noord-Denemarken”, zegt Snouck in zijn kantoor in Metslawier. Hij zorgt ervoor dat de waddenproducten, behalve op de eilanden en in Friesland, ook verder in Nederland te koop zijn: bijvoorbeeld bij Jumbosupermarkten en bij Landwinkels in Limburg, Noord-Brabant en Zuid-Holland.

De organisatie die zich op Waddendelicatessen richt, ontstond in 2000. In dat jaar splitste de Waddengroep -die zich sinds 1995 sterk maakte voor de promotie van streekproducten- zich in tweeën. Naast Waddendelicatessen (www.waddenproducten.nl) ontstond de Stichting Waddengoud (www.waddengoud.nl). De tweede houdt zich met een breder aanbod bezig dan de eerste, maar beide streven ernaar eerlijke regioproducten op de markt te brengen.

Een onderdeel daarvan zijn de duindoornproducten. De cranberry, die in grote hoeveelheden op Terschelling en Vlieland groeit, is inmiddels een bekende en populaire bes, mede dankzij de geneeskrachtige werking. De duindoorn is minder bekend. De oranje, gele of oranjerode bessen zijn bijzonder rijk aan vitamine C.

De struiken groeien in het wild langs de kust. Ze wortelen zowel horizontaal als verticaal in kalkrijke duingrond. Maar als hij wat extra kalk krijgt, groeit de duindoorn ook in Noord-Brabant, aldus Kloosterman, die in augustus tien jaar kweker is. „Ze doen het zelfs in de klei. Hoewel, niet als er aardappels op hebben gestaan.”

De bessenkweker -hij heeft ook blauwe bessen en vlier- en appelbessen- bezit ongeveer een hectare vol duindoornstruiken. Vorig jaar oogstte hij 23 ton duindoornbessen. Inclusief tak. „Duindoornbessen pluk je niet”, zegt hij. „Je haalt de takken met besjes eraf. Die gaan in een grote, houten kist het vrieshuis in.” Daar blijven ze minimaal drie weken. Zodra de diepgevroren bessen verwerkt moeten worden, is het een kwestie van schudden en de vruchtjes vallen van de takken.

De grootste vijanden van de forse Fries zijn kleine beestjes. Muizen bijvoorbeeld, en schadelijke insecten. „Er zitten hier wel (is0(

100 miljoen muizen”, schat hij royaal. Chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt hij niet, dus moet hij wat anders bedenken. Zijn vier Siamese katten vangen per dag veertig muizen; hond Bauke doet er daar nog een paar bovenop. Soms verdwijnen er zomaar duindoornstruikjes, zegt Kloosterman - menselijke rovers weten dat de planten zo’n 20 euro per stuk kosten. Ook daarvoor laat hij zijn Friese stabij los.(is2m(

Op luizen komen vooral oorwurmen af, weet Kloosterman. Droogjes: „Behalve bessen vriezen we in de oogsttijd ook heel veel oorwurmen in.”

In zijn fabriekje -nu nog in Dokkum, binnenkort in Twijzel- verwerkt Kloosterman de bessen, die van half augustus tot half september worden geoogst. Als het sap eruit is, worden de lege schilletjes en de zaadjes gedroogd. Het meeste ervan gaat naar de theefabriek; verder dient een deel als ingrediënt voor mosterd en voor kaas. Zeven procent verandert in etherische oliën, bestemd voor handcrème, zeep en gezichtsolie. Elke gram wordt benut. Want de duindoorbes is waddengoud.

Dit is het vierde deel in een serie over streekproducten. Volgende week deel 5.