Misschien moeten de kerken en de evangelische beweging wel een „culturele knieval” maken om zo het verlorene te bereiken, vraagt dr. Bakker zich af. In de lezingenserie ”Kerkelijk Nederland van de kaart?”, georganiseerd door het Nederlands Dagblad en het Historisch Documentatiecentrum van het Nederlands Protestantisme aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, sprak hij woensdag in Amersfoort over ”perspectieven op de evangelische beweging”.De uitdaging van de kerk ligt volgens hem in het insteken bij de behoeften en vragen van de man of vrouw in de straat. De kracht van de evangelische beweging is dan ook, aldus dr. Bakker, dat ze de bestaande cultuur ingaat en die tot op zekere hoogte ook gebruikt voor de bouw van Gods Koninkrijk. „Ze heeft een neusje voor het eigentijdse.”

De missie van de evangelische beweging is grotendeels geslaagd, vindt hij. „In een niet te stuiten proces van nationale ontkerkelijking heeft zij beslist verdienstelijke en zegenrijke wegen van vernieuwing aangelegd. Zij hield vast aan haar missionaire opdracht om niemand het evangelie te onthouden.”

De evangelische beweging ontwikkelde zich van een protest- en vernieuwingsbeweging tot een zorgbeweging, met oog voor het individu. Dat is haar sterkte, denkt dr. Bakker, maar ook haar achilleshiel. „We zouden niet bezorgd hoeven zijn als de kracht van evangelische kerken met intellectueel historisch bewustzijn en maatschappelijke interesse zouden worden gecombineerd. Maar dat is zelden het geval.”

Volgens hem gaan evangelische kerken voorbij aan hun roeping als ze geen brug slaan naar de wereld. „Laat de brug vooral uit de grote bruggenbouwer, de ”pontifex maximus” Jezus bestaan. Dat is altijd het hart van evangelicaal denken geweest. Dat kan betekenen dat de brug wel eens te kort of te lang of te hoog of te vreemd is. Het zij zo.”

Evangelische beweging

Dr. H. A. Bakker, docent theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede, omschrijft de evangelische traditie als „een leven waarin de omgang met God in Christus centraal staat.” In vijftig jaar tijd ontwikkelde de beweging zich van protest en vernieuwingsbeweging tot zorgbeweging, die „meegolft op het aanwezige culturele individualisme.”

„In de jaren zestig”, blikt dr. Bakker terug, „werd de evangelische beweging zich steeds meer bewust van haar maatschappelijke, sociale en kerkelijke belang. Zowel het aantal evangelischen als hun zelfvertrouwen groeide. Nieuwe organisaties, zoals de Evangelische Omroep, en nieuwe vormen van verkondiging en evangelisatie traden naar voren.”

Tot in de jaren tachtig bleef de beweging gestaag groeien. Ze kreeg gaandeweg meer ingang in de traditionele kerken en timmerde ook maatschappelijk aan de weg. Zo kwamen evangelischen in 1981 en 1982 in verzet tegen het voorontwerp van de Wet gelijke behandeling. „Protestvergaderingen werden belegd, de EO riep op tot massaal gebed. Duizenden verontruste brieven werden naar Den Haag verzonden.”

Vanaf het einde van de jaren tachtig vlakten de groeicijfers wat af. Wel kwam er binnen de bestaande kerken meer openheid voor het evangelische gedachtegoed, met een eigen nadruk op geestelijke beleving. De evangelische belevingscultuur had vooral aantrekkingskracht onder postmoderne jeugd.

Eind jaren negentig is de groei uit de evangelische beweging, met uitzondering van enkele gemeenten. Evangelische gemeenten groeien over het algemeen door de komst van christenen uit andere kerken – ook wel aangeduid als ”kringloopchristendom” of ”circulation of the saints”.