Binnen de ChristenUnie zelf zijn de meningen verdeeld. Enerzijds schuwt men geen regeringsverantwoordelijkheid, anderzijds staat men niet achter beleid dat ingaat tegen Gods geboden. In een recent NRC-interview zei voormalig GPV-Kamerlid Schutte: „Het leven is voor mij een geschenk van God. Ook het ongeboren leven heeft om die reden al een unieke waarde.”In reactie hierop vindt D’Ancona, ook PvdA-prominente, dat de vrouw moet kunnen beslissen of zij haar zwangerschap zal uitdragen. Zij vindt het absoluut ongewenst dat de wet wordt gewijzigd. Schutte vindt dat er wederzijds concessies gedaan moeten kunnen worden.

De vraag is daarbij in hoeverre je als christen verantwoordelijk bent voor wetten die in het verleden door beide Kamers werden bekrachtigd. Eén ding is zeker: je zult de huidige wetten moeten handhaven. Maar de ontwikkelingen gaan verder; er komen nog heel wat meer uitdagingen.

Compromissen

Soms wordt een vergelijking getrokken met de positie van Daniël aan het hof van Nebukadnezar. Hij had door zijn integere levenshouding een belangrijke positie gekregen. Iedereen kon zien dat hij elke dag tot God bad; met alle gevolgen van dien. Er zijn meer voorbeelden, zoals dat van Jozef in Egypte of van Obadja tijdens het bewind van Achab. Blijkbaar mogen christenen mee eindverantwoordelijkheid dragen.

Maar tot hoever mogen zij compromissen sluiten? Daniël en zijn vrienden vonden dat de grens lag bij het buigen voor de afgoden. Dat vonden ook de vroege christenen.

Leven

De ethische uitdagingen zijn niet gering. Steeds meer ziekten of afwijkingen kunnen al tijdens de zwangerschap worden opgespoord, door echografie, vlokkentest of moederlijk bloedonderzoek. Daarom is de discussie over abortus van kinderen met een handicap nog lang niet afgelopen - ook niet in de komende kabinetsperiode. Het was te voorzien dat de grenzen steeds verder zouden worden opgerekt. Ging het eerst om het syndroom van Down of een open ruggetje, nu blijken ook kinderen met een gespleten verhemelte te worden geaborteerd.

De visie op menselijk leven is in de laatste decennia enorm verschoven. Kort geleden voerde een Britse artsenorganisatie een pleidooi voor het actief beëindigen van het leven van ernstig gehandicapte pasgeborenen. Het standpunt was mede ingegeven door het in 2005 door Verhagen en Sauer gepubliceerde ”Groningse protocol” voor euthanasie bij ernstig zieke pasgeborenen. Maar waarom zou zulk beleid daar halt houden? Al jaren geleden werd vanuit organisaties voor mensen met een verstandelijke handicap scherp gereageerd toen een pasgeborene met een ernstige handicap werd aangeduid als ”zwaar defect”.

Netelige vraag

Het is niet ondenkbaar dat gehandicapten het in kwaliteit van leven gaan afleggen tegen gezonde mensen, zelfs bij minder ingrijpende medische handelingen. Als men de grens al legt bij een gespleten verhemelte, dan laat zich raden waar dit toe kan leiden.

Spanjer schreef in 1989 dat de vraag ”Wat red ik eigenlijk?” voor veel artsen en verpleegkundigen een netelige vraag is, in feite een waardeoordeel inhoudend over de kwaliteit van het leven. Zijn woorden worden steeds meer bewaarheid.

Prof. Roscam Abbing betoogde al in 1994 dat het opsporen van erfelijke afwijkingen tevens het risico inhoudt dat de minder volmaakte mens niet meer maatschappelijk geaccepteerd zal worden. Dit kan grote invloed hebben op de houding van de samenleving tegenover nu levende gehandicapten en degenen die hen verzorgen.

Paulus

Ik denk dat op een puur kwantitatieve basis de ernstig gehandicapte het vroeg of laat zal verliezen van vele anderen in een race om een plaats op de prioriteitenschaal. Vanuit christelijke optiek is er een andere waardeschaal. De hoogste waarden in het leven betreffen nu juist zaken die níét in maat of getal zijn uit te drukken.

Nergens staat dit indrukwekkender dan in de eerste brief van Paulus aan de Korinthiërs. Bestaat er een maat of getal voor liefde die geen wederliefde verlangt? Geldt er een maat voor de liefde voor onze gehandicapte naaste, kind, broer, zus of huisgenoot? Menselijke waarde valt niet samen met economische waarde en is van totaal andere aard.

Er zal in Nederland steeds opnieuw aandacht moeten worden gevraagd voor de waarde en de zin van menselijk leven, al dan niet gehandicapt. Het volk Israël werd ingeprent dat er op het volgen van Gods geboden veel zegen rustte.

Die relatie bestaat nog steeds. Alleen al om deze belofte op integere wijze in het beleid te dragen, is de bijdrage van de ChristenUnie aan een te vormen regering verantwoord. Dat is heel spannend; bij te ver gaande compromissen zal de ChristenUnie op den duur inschuiven bij het CDA. Om te beslissen tot waar het compromis reikt is veel wijsheid nodig, als van Daniël en Obadja.

De auteur is hoogleraar medische informatica en was eerder rector magnificus van de Erasmus Universiteit Rotterdam.