Doorzoeken
De ware wijsheid bestaat voornamelijk uit twee stukken: de kennis van God en de kennis van onszelf. Deze twee zaken zijn zo nauw aan elkaar verbonden dat we ze niet van elkaar kunnen scheiden. Want alzo God Zijn beeld de mens ingedrukt heeft, kan het niet zijn dat hij God recht kent, tenzij hij in zichzelf blikt.
Zeker, niemand kan weten dat God zijn God is. Daarom is het onderzoek van zichzelf zeer noodzakelijk voor de mens. Dat kan op twee wijzen. De eerste is over de daden en de tweede over zijn staat. Het onderzoek naar onze daden doet ons inkeren in ons eigen gemoed (zie de verloren zoon, Lukas 15:17). De beweging van onze ziel en de verstrooiing van onze gedachten over verschillende zaken zijn meestal groot, zodat wij bijna onszelf vergeten, terwijl wij tot alle andere dingen buiten ons worden heengevoerd. Zie Jezus’ bestraffing in Lukas 10:41: „Martha, Martha, gij bekommert en ontrust u over vele dingen.”Dit is een algemeen gebrek, dat men liever met het hart uitzwerft en naar buiten gaat dan naar binnen. Maar het is een grote kunst zijn gedachten weer terug te roepen en in de binnenste schuilhoeken van zijn eigen ziel in te leiden.
H. Witsius, predikant en professor te Utrecht (”Practicale godgeleerdheid”, 1731)
