Beddenspeciaalzaak Topslapen.nl in Arnhem legt zich toe op de ergonomie van het slapen. „Een van de eerste vragen die ik aan een klant stel, is of er sprake is van lichamelijke klachten als nekpijn, schouderpijn, lage rugpijn of hoofdpijn. Negen van de tien keer is dat het geval. Vaak komt dat voort uit een verkeerde werk-, zit- of slaaphouding. Op je buik slapen is funest voor nek en rug”, weet Antoinette van Gammeren van Topslapen.nl.Ze demonstreert met behulp van een model van een ruggengraat wat er gebeurt als iemand op zijn buik slaapt: de wervels in de nek en onder in de rug staan onder spanning. „Dat kan leiden tot lichamelijke klachten als hoofd- en nekpijn en mogelijk zelfs een hernia. Veel herniapatiënten blijken voor de hernia veelal op hun buik te hebben geslapen. De zijligging -ook wel 3/4-houding genoemd- is de beste slaaphouding.”

Topslapen.nl heeft een eenvoudige oplossing om het lichaam te dwingen op de zij in slaap te vallen: het ”slaapmaatje”. Dit is een lang rolvormig kussen dat is afgekeken van wat in Indonesië een goeling genoemd wordt. De gebruiker slaat de armen er omheen en klemt het uiteinde tussen de knieën. Het is misschien even wennen, maar het lichaam kan daardoor niet doorrollen tot (halve) buikligging en bovendien voorkomt het kussen dat de knieën pijn gaan doen. „In Indonesië slapen veel mensen op een matje. De goeling voorkomt dat er op zo’n harde ondergrond te veel druk op heup en schouder komt.”

Topslapen.nl beschouwt een bed als een tweede ruggenwervel, die het lichaam moet opvangen. „Er is lange tijd gedacht dat het matras daarbij het belangrijkst is, maar tegenwoordig is de algemene opinie dat de bedbodem cruciaal is. Als je een goed matras op een slechte bodem of bijvoorbeeld op de grond legt, is de ondersteuning er na een paar jaar uit. Hoe veerkrachtiger de ondergrond, hoe beter een matras zich aan het lichaam kan aanpassen. Daardoor komt er minder tegendruk, waardoor bloedvaten, zenuwen en spieren minder worden afgekneld.”

Huisstofmijt
„Als je op een goed bed slaapt, maar je hebt het verkeerde hoofdkussen is de kans groot dat je alsnog last krijgt van nek- of hoofdpijnklachten. De nek is een van de kwetsbaarste onderdelen van het lichaam.” Een te dik of een te dun kussen zijn eigenlijk allebei even onprettig. In beide gevallen ontstaat er een knik in de nek die voor spanning zorgt. Topslapen.nl heeft in samenwerking met de zenuwarts drs. Jan-Willem Elkhuizen een speciaal antinekpijnkussen ontwikkeld. De onderrand van dit voorgevormde kussen ondersteunt de nek, de blokjesstructuur waar het hoofd op rust zorgt voor een goede drukverdeling.

Beddenzaken adviseren vaak om een matras na tien tot twaalf jaar te vervangen. „In de praktijk gebeurt dat meestal om de veertien jaar”, weet Antoinette van Gammeren. Een hoofdkussen is veel eerder aan vervanging toe, vindt ze. „Na vier of vijf jaar is het tijd voor een nieuwe, niet alleen door slijtage maar ook vanwege de hygiëne. Een hoofdkussen is eigenlijk het meest onhygiënische onderdeel van een bed: hoofd en nek transpireren sterk, het is een voedingsbodem voor huisstofmijt.” Wie een molton gebruikt voor kussen en matras en deze regelmatig wast, verlengt de levensduur.

Te intiem
Nederland loopt wereldwijd wat het aanbod in beddenzaken betreft voorop. Er wordt ook veel geld uitgetrokken voor de inrichting van de slaapkamer. Niettemin praten mensen niet gemakkelijk over slaapproblemen en -houdingen, is de ervaring van Antoinette van Gammeren. „Ik werk inmiddels zeventien jaar in het beddenvak en merk dat vrienden en familie er tegenover mij wel snel over beginnen. Maar in de winkel is het voor mensen vaak een hele stap om op de bedden die hier staan te gaan proefliggen. Dat ervaart men kennelijk als te intiem.”

Toch speelt dit proefliggen bij het uitzoeken van een nieuw bed een belangrijke rol. „Op grond van wat mensen vertellen over lichamelijke klachten, persoonlijke voorkeur, budget en het bed dat ze nu hebben, maken we een selectie uit de talloze mogelijkheden die er zijn: spiraal, lattenbodem, boxspring, latex, pocketvering, traagschuim. Meestal blijven er zo’n twee tot drie opties over. Door die combinaties van bodem en matras uit te proberen, bepaalt een klant onder begeleiding van de verkoper uiteindelijk zijn keuze. Welk bed het best is, is iets heel persoonlijks.”

Meer informatie: Topslapen.nl, Nieuwstraat 4, Arnhem, tel. 026-442277 en www.topslapen.nl.

„Zacht slapen maakt zwak”

Alle mensen slapen. Een eeuw geleden op een stromatras, nu wellicht op een luxueuze boxspring. In Nederland bleef de bedstee volgens cultuurhistorica Ileen Montijn opmerkelijk lang in gebruik. Anno 2006 loopt de Nederlander voorop als het gaat om de interesse voor comfortabele en dure bedden.

Ileen Montijn schreef aan de hand van antieke bedden, schilderijen, literaire bronnen en gesprekken met mensen uit de beddenwereld een boek over de geschiedenis van het bed. Waarbij ze onder andere ingaat op het raadselachtige gegeven dat tegenwoordig algemeen wordt onderschreven dat de ruggengraat van de slaper bij voorkeur zo horizontaal mogelijk moet blijven, terwijl mensen eeuwenlang halfzittend de nacht doorbrachten.

Modeverschijnselen gaan de slaapkamer niet voorbij. Neem bijvoorbeeld de uit de gratie geraakte wollen deken, waaronder generaties Nederlanders de nacht door hebben gebracht. Inmiddels geven veel mensen de voorkeur aan een dekbed, dat pas in de jaren zeventig in ons land werd geïntroduceerd.

Voor de uitvinding van de springveer en het spiraalbed moeten bedden een stuk minder comfortabel zijn geweest dan tegenwoordig. Niettemin lieten pedagogen, artsen en predikanten die in het boek worden geciteerd zich eeuwen geleden al waarschuwend uit over de gevaren van zacht en lang slapen. Dat zou mensen zwak maken en zou aanleiding kunnen geven tot wellustige gedachten. „In het algemeen is eene te zachte ligging verslappend en ontzenuwend, veroorzaakt luiheid en vertraagt de spijsvertering en de voeding.”

N.a.v. ”Tussen stro en veren. Het bed in het Nederlandse interieur”, door Ileen Montijn; uitgeverij Inmerc, Wormer, 2006; ISBN 90 6611 774 5, 160 blz.; € 19,95.