Vicepremier Koerbangoeli Berdymoechamedov heeft als interimfiguur de macht, bevestigde hij zelf donderdagavond op de Turkmeense staatstelevisie. Berdymoechamedov, gezeten op de stoel van de illustere Nijazov, zei dat de Turkmenen vaderloos zijn geworden door het overlijden.Volgens de grondwet zou parlementsvoorzitter Ovesgeldi Atajev de macht hebben totdat er nieuwe verkiezingen zijn gehouden, maar dit scenario stond kennelijk niet op de agenda in Asjchabad. Tegen Atajev zijn donderdag plotseling gerechtelijke stappen genomen.

De autoriteiten bezwoeren dat de politiek van Nijazov wordt voortgezet. De straten in het 600.000 inwoners tellende Asjchabad bleven rustig. De regering heeft zeven dagen van rouw afgekondigd. Nijazov wordt in het presidentieel paleis opgebaard en zondag in zijn geboortedorp vlak bij de hoofdstad begraven.

Een ”nationale veiligheidsraad” stelde donderdag „de stabiliteit van het land zeker te stellen.” Ballingen in Rusland kondigden onder meer vanuit Moskou hun snelle terugkeer naar Turkmenistan aan.

Tegenstanders van Nijazov die naar Rusland zijn uitgeweken, zeggen dat ze een coalitie smeden om de macht over te nemen. Het Russische persbureau RIA meldde dat de in ballingschap levende leider van de Republikeinse Partij van Turkmenistan, Nurmukhammed Khanamov, donderdag zei dat drie vooraanstaande oppositiepartijen in ballingschap bezig zijn één front te vormen om conflicten en anarchie te voorkomen.

Khanamov wilde al binnen enkele dagen van Moskou naar Asjchabad gaan om een nieuwe regering te vormen. Een balling in Zweden, Parakhad Yklyov, zei dat de oppositie snel naar Turkmenistan terug moet gaan, omdat daar helemaal geen opposant vrij rondloopt.

Onduidelijk is wat het strategisch gelegen en olie- en aardgasrijke Centraal-Aziatische land de komende tijd te wachten staat. Mogelijk ontstaat een nieuwe ”great game” waarin de Verenigde Staten, Rusland en China om invloed strijden of proberen islamisten uit de regio hun stempel op de politieke ontwikkelingen te drukken. Onder Nijazov volgde Turkmenistan een neutrale koers. Het land sloot zich echter wel aan bij het Gemenebest van Onafhankelijke Staten en verleende de VS later toestemming het Turkmeense luchtruim te gebruiken voor operaties in Afghanistan in het kader van de zogenoemde oorlog tegen het terrorisme.

De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, zei te hopen dat de machtsoverdracht wettig verloopt en dat Russisch-Turkmeense betrekkingen niet zullen worden geschaad. Rusland transporteert over zijn grondgebied al het Turkmeense aardgas en heeft grote belangen bij het behoud van de status-quo. Een woordvoerder van de Amerikaanse president George Bush betuigde namens de president zijn deelneming. „We kijken ernaar uit onze samenwerking met Turkmenistan te blijven uitbreiden”, zei de woordvoerder, zodat het land een regering krijgt die het volk „gerechtigheid en welvaart” biedt.

De president voor het leven en ”Vader aller Turkmenen” regeerde twintig jaar met ijzeren hand. Mensenrechtenorganisaties omschreven zijn bewind als een van de meest repressieve ter wereld. Gekozen besturen hadden niets in te brengen en bestuurders werden geregeld ontslagen en vervangen door Nijazov, die zich overal liet eren in onder meer standbeelden en met naamgeving aan maanden of plaatsen. Nijazov gebruikte de inkomsten uit de export van gas onder meer voor de bouw van talrijke grootse bouwwerken en projecten.

Een van de vele bouwsels die hij door zijn Franse huisaannemer, de firma Bouygues, liet bouwen, was een kolossale moskee en mausoleum in zijn geboortedorp Kiptsjak, vijftien kilometer van de hoofdstad Asjchabad. In het mausoleum liggen al Nijazovs ouders en twee broers. Hij verloor hen als klein kind.

Turkmenistan is ongeveer tien keer zo groot als Nederland en telt vijf miljoen inwoners.