Peilingen beïnvloeden de kiezer op een heel andere wijze. Nu een steeds groter deel van het electoraat ‘zweeft’, dat wil zeggen zijn keuze pas op het laatste moment definitief maakt en daarbij strategische overwegingen een rol laat spelen, is het voortdurend publiceren van peilingen vooral gunstig voor de grootste partijen. Met name wanneer zich in de peilingen een nek-aan-nekrace aftekent tussen partij A en partij B, zullen zwevende kiezers zich van kleine partijtjes afwenden om A of juist B aan een meerderheid te helpen.Is dat een slechte ontwikkeling? Dat hangt er maar van af vanuit welk perspectief je het bekijkt. Het behoort in elk geval tot de feiten van onze moderne samenleving. Pleidooien voor een verbod op het publiceren van peilingen, al was het maar in de laatste week voor de verkiezingen, zijn de afgelopen jaren vaak genoeg gedaan, maar hebben nooit resultaat gehad.

Dat resultaat zal er waarschijnlijk ook niet komen. Want hoe kun je in een maatschappij die bol staat van de opinieonderzoeken een verbod instellen op een van de spannendste daarvan? En wat betekent een publicatieverbod nog in het internettijdperk?

Dat alles neemt niet weg dat kleine partijen natuurlijk alle recht hebben om zich te verzetten, niet zozeer tegen peilingen op zich, maar wel tegen het effect van peilingen: een toename van het strategisch stemmen. Interessant is het om te zien op welke wijze zij dit doen.

De tegenzet van Marijnissen bestaat vooral hierin dat hij beklemtoont hoe weinig verschil het voor werkelijk linkse burgers maakt of Balkenende premier wordt of Bos. Dat is lood om oud ijzer, beweert de SP-leider. Linkse kiezer, pas er toch mee op om je stem te geven aan een in feite dicht bij de liberalen en christendemocraten staande sociaaldemocraat. Wie Bos aan de overwinning helpt, wordt getrakteerd op een kabinet van PvdA en CDA, dat in sociaaleconomisch opzicht nauwelijks een ander beleid zal voeren dan het huidige.

Nee, stem dan liever SP, vervolgt Marijnissen. Hoe groter de SP, hoe groter de kans op een werkelijk links kabinet. En zo’n regering maakt pas het verschil.

Op die wijze kan ChristenUnieleider Rouvoet zijn kiezers niet vasthouden. Aan zijn achterban raakt hij de boodschap dat het niet uitmaakt of Bos of Balkenende premier wordt -zo hij dat al zou willen- onmogelijk kwijt. Juist zijn electoraat beseft goed dat een christelijke of een niet-christelijke premier op andere thema’s dan de sociaaleconomische (denk aan vrijheid van onderwijs en doorgaande ontwikkelingen op medisch-ethisch terrein) wel degelijk enig verschil maakt.

Daar zit nu net het spanningsveld voor de orthodox-christelijke kiezer: wat is voor dit land belangrijker? Dat een weliswaar verwaterd-christelijke partij de grootste wordt, of dat een kleine principieel-christelijke partij iets groter wordt?

Rouvoet moet het dus over een andere boeg gooien. Terecht wijst hij op het onzekere effect van een stem op het CDA. Als die partij niet de grootste wordt, had de stem -achteraf bezien- beter aan de ChristenUnie gegeven kunnen worden. Wordt de partij wél de grootste, dan kunnen er nog rare dingen gebeuren. Zo haalde het CDA in 2003 D66 in de regering, iets wat de strategisch stemmende CU’ers in het stemhokje bepaald niet voor ogen stond.

Op die manier zal een op ChristenUnie of SGP uitgebrachte stem nooit “verknoeid” worden. Wie op een van die partijen stemt, weet dat zijn stem gebruikt wordt om in het parlement rechtstreeks te vertolken wat hij, kiezer, op grond van de Bijbel, denkt en voelt, redeneert Rouvoet.

Zo zijn er wel degelijk sterke argumenten aan te voeren voor het uitbrengen van een stem op een kleine, ideologisch scherp belijnde partij. Maar dat zijn dan wel argumenten die behalve het verstand ook het geweten en het hart aanspreken. Zo’n appel op het hart deed ook SGP-leider Van der Vlies woensdag op een door het ND georganiseerd debat in Amersfoort: “Van een principiële stem krijg je nooit spijt.”

Van er Vlies en Rouvoet zullen slechts een deel van de twijfelaars met deze benaderingswijze van hun strategische stem kunnen afhouden. Want strategische kiezers zijn niet gemakkelijk te beïnvloeden, stelt politicoloog Van Holsteyn elders in deze krant. Zij hebben een andere denktrant en hun argumenten verhouden zich tot die van Rouvoet en Van der Vlies als appels tot peren.

Maar meer dan dit -het aanspreken van hun kiezers op hun geweten- kunnen beide partijleiders niet doen. Na zo’n appel moeten zij de kwestie loslaten. Op hoop van zegen.