Spijtwraak wil zeggen: Nederland heeft spijt van het recente verleden en neemt daar wraak op. Het recente verleden, dat is de tijd van paars, Pim Fortuyn en daarna. Een tijd waarin zich vraagstukken aandienen die nog lang niet zijn opgelost: de multiculturele samenleving, integratie, internationaal terrorisme, de toekomst van de Europese Unie. Wie verwacht dat ”Spijtwraak” de lezer helpt zich een mening te vormen over deze onderwerpen, komt echter bedrogen uit. ”Spijtwraak” bevat een thematische selectie uit columns en opiniestukken die van januari 2001 tot augustus 2005 werden gepubliceerd in NRC Handelsblad. In deze tijd was De Jong columnist voor deze krant. Uit de verantwoording achter in het boek valt op te maken dat de oorspronkelijke tekst is bewerkt, waar nodig verduidelijkt en geactualiseerd.

Het boekje valt uiteen in drie hoofddelen, die respectievelijk als titel hebben: ”Partyland”, ”Somberland” en ”Crisisland”. Het eerste gaat over de jaren negentig, de paarse kabinetten van Kok en de groeiende welvaart; de laatste twee hebben betrekking op de tijd na Fortuyn en de kwesties die sindsdien de aandacht vragen.

De auteur zegt soms verstandige dingen, en weet daarbij zijn gedachten scherp te verwoorden. Hij plaatst bijvoorbeeld kritische kanttekeningen bij het streven van sommigen het bijzonder onderwijs af te schaffen. Over de euthanasiewet van toenmalig minister van Volksgezondheid Borst, en het daarmee verbonden ideaal van zelfbeschikking, merkt hij op: „Het ideaal is werkelijkheid geworden. Daarmee komt desillusie over de praktijk, onzekerheid en ook, onvermijdelijk, angst.” Daar zit iets in.

Toch is het boekje als geheel onbevredigend. Verwacht mag worden dat de lezer geholpen wordt zich een mening te vormen over de besproken onderwerpen. Maar dat is niet het geval. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat De Jong niet verder komt dan het geven van commentaar op het nieuws van toen. Voor een krant is dat natuurlijk prima. Al mag ook dan worden verwacht dat de schrijver met iets meer komt dan zijn persoonlijke mening. Helaas komt de schrijver echter vaak niet verder dan dat. Smalend spreken over conservatieve doemdenkers is natuurlijk leuk voor links-progressieve geestverwanten, maar maakt niets duidelijk.

Men wordt geacht voor dit boekje 15 euro neer te tellen. Dan heeft de koper recht op iets meer dan wat oppervlakkig commentaar op het nieuws van gisteren en eergisteren.