Bell studeerde zoölogie aan de universiteit van Wales, werkte bijna tien jaar als wetenschapper op het gebied van kankeronderzoek en drie jaar in het middelbaar onderwijs. Nu is hij vrijgesteld voor ”Answers in Genesis”. Deze non-profitorganisatie wil de kerk voorzien van argumenten geven met behulp waarvan die een duidelijke positie kan innemen in een geseculariseerde wereld. Zij legt het accent op het historische bijbelse scheppingsverhaal in Genesis. Dat levert volgens haar de antwoorden op vragen zoals hoe mens en schepping zijn ontstaan en waar het kwaad en de zonde vandaan gekomen zijn. De organisatie leeft geheel van giften.

”Answers in Genesis” werd in de jaren zeventig opgericht in Australië. Op dit moment heeft de organisatie afdelingen in de VS, Canada, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en Engeland.

Bell komt in heel wat landen. Deze week verbleef hij op een jongerenkamp in Noord-Brabant, morgen is hij in Well (bij Zaltbommel); zaterdagmorgen spreekt hij in het Van Lodensteincollege in Amersfoort. Bell is lid van een kleine kerkelijke gemeenschap in het Britse Leicester die, zegt hij, qua boodschap dicht bij de leer van de Reformatie staat.

De zoöloog stelt vast dat de hoofdstukken Genesis 1 tot en met 11 de „meest aangevallen” stukken van de Bijbel zijn. Het zijn juist de gedeelten die te maken hebben met de oorsprong en de geschiedenis van de schepping. „Ook veel christenen doen aan deze aanvallen mee. Ze sluiten aan bij het algemeen menselijke gevoelen dat wat er in de Bijbel staat zo niet gebeurd kan zijn.”

De eerste hoofdstukken van Genesis zijn echter van vitale betekenis, aldus Bell. „Als we er niet op kunnen vertrouwen dat de Bijbel een geschreven boek is, geïnspireerd door God, moeten we de bijbelse gegevens steeds interpreteren om ze in te passen in menselijke ideeën. Een dergelijke houding heeft grote consequenties voor de hele boodschap. Dan komen de meest fundamentele zaken ter discussie te staan, zoals al gebeurde met de lichamelijke opstanding van Jezus.”

Volgens Bell is de kritische houding ten opzichte van de historiciteit van een bijbelboek als Genesis onder theologen breed geaccepteerd. „Het is slechts een minderheid die anders denkt. Nu spreek ik vooral over theologen. Er zijn nog veel gemeenteleden die de eerste hoofdstukken van Genesis onbevangen lezen.”

Wel constateert Bell de laatste jaren in de kerken een voorzichtige tendens ook de andere kant te willen horen. „Christelijke leiders erkennen dat ze eerst dachten dat al deze historische gegevens niet belangrijk waren, maar komen nu tot andere gedachten. We worden in toenemende mate gevraagd ergens te spreken.”

Bell vindt het ’herinterpreteren’ door theologen in feite veel gevaarlijker dan wat humanistische wetenschappers doen. „Humanisten kennen geen verborgen agenda en vallen openlijk geloofsvoorstellingen aan. Zaken voorzichtig ter discussie stellen lijkt sympathiek, maar is gevaarlijk. De kritiek van theologen betreft niet slechts een zijdelings aspect van de waarheid, maar raakt haar grondslagen.

Natuurlijk weet ik dat het in het Evangelie om de centrale boodschap van het heil gaat, maar het geloof richt zich wel op de totale context van Gods Woord. In de negentiende eeuw zijn theologen begonnen de boodschap van het Evangelie aan te passen aan de wetenschappelijke stand van zaken. Er bestond in die eeuw onder theologen eerst nog wel wat weerstand, maar ze kozen uiteindelijk toch voor deze herinterpretatie.” Daarmee, zegt Bell, „openden ze de deur voor de gedachte dat Gods Woord iets anders bedoelt dan wat er geschreven staat. We zien nu dat die deur met elke generatie verder opengaat. Evangelische christenen hangen opvattingen aan die vijftig jaar geleden nog als liberaal zouden worden verworpen.”

Bell constateert bij de evangelicalen een wending op dit punt. De term neo-evangelicalen gebruikt hij liever niet; hij spreekt van evangelicalen die de evangelische boodschap willen aanpassen aan de wetenschap en toch vast willen houden aan de onfeilbaarheid en foutloosheid van de Schrift.

„Ze hebben er geen moeite mee te zeggen dat God het evolutieproces gebruikte om de schepping tot ontwikkeling te brengen. Daar heb ik, om theologische en wetenschappelijke redenen, wél moeite mee. Als we ervan uitgaan dat de aarde miljoenen jaren voordat de mens kwam al bestond, dan was de dood er ook al voordat die mens in de zonde viel. Terwijl de Schrift duidelijk zegt dat dood, ziekte en lijden gevolgen van de zonde zijn.”

Ook wetenschappelijk zijn er de nodige vragen te stellen, zegt Bell. „Wetenschap richt zich op bestaande feiten die empirisch zijn vast te stellen. Zij kan zich niet bezighouden met oorsprongen in het verleden. Iedereen, evolutionist of creationist, is het erover eens dat fossielen dood zijn en als zodanig als feiten te onderzoeken zijn. Maar dan komt de vraag: hoe kijk je er tegenaan, door welke bril bezie je ze?

Onze manier van denken hangt af van onze geloofsveronderstellingen. Als je gelooft in een evolutie van miljoenen jaren, interpreteer je de fossielen ook in die richting. Maar als je je richt op de schepping, zoals die in zes dagen tot stand is gebracht, zie je dat heel anders. Dan zie je de dode fossielen niet als een herinnering aan de schepping, maar als een oordeel over de zonde, het gevolg van de zondvloed.”

Veel christenen zeggen dat het niet belangrijk is om te geloven dat de schepping in zes concrete dagen tot stand is gekomen. Dat zou niet relevant zijn.
„Het Hebreeuwse woord voor dag laat duidelijk zien dat het om gewone dagen gaat. Steeds wordt er ook gezegd: Toen was het avond geweest, en het was morgen geweest. Het patroon in Genesis wijst dus op gewone dagen. Als we niet in zes dagen geloven, voegen we tijd aan de schepping toe.”

Geen kind leest echter zo de Bijbel, zegt Bell. „Ik bespeur bij deze nieuwe wijze van lezen een invloed van buitenaf. In de maatschappij gebeurt alles langzaam en procesmatig en zo moet dus ook de schepping zijn ontstaan. Er wordt wel eens verwezen naar de tekst dat voor God één dag is als duizend jaar, maar dan moet je ook het andere zeggen: duizend jaar zijn als één dag. De context van deze schriftplaats laat juist zien dat het hier gaat om het feit dat God niet door de tijd gebonden is. Hij staat erboven.”

In het verwijt dat creationisten het ontstaan van de schepping willen bewijzen, herkent Bell zich niet. „We kúnnen dat niet bewijzen. De schepping in zes dagen is een wonder en wijst op de eerste oorzaak: God Zelf.”

Daarnaast zijn er, aldus de zoöloog, „de secundaire oorzaken. Die zijn wel wetenschappelijk te onderzoeken. Evolutionisten en christenen geloven beiden dat er in het begin niets was. De evolutionist zegt vervolgens dat dit ”niets” plotseling explodeerde. Maar er is geen oorzaak. Waar kwam die explosie dan vandaan? Voor de christen is dat een dwaas geloof.

In de huidige wetenschap is het uitgesloten dat er een Intelligente Maker is Die de wereld bestuurt”, stelt Bell. „De zes dagen accepteren we in geloof, maar niet zonder daarvoor ook secundaire oorzaken aan te wijzen. Christenen hebben een redelijk geloof.”