Van der Kooi, hoogleraar charismatische theologie aan de Vrije Universiteit (VU), sprak donderdag in Amsterdam op de studiedag ”Jezus en de Profeet in islam en christendom”, georganiseerd door de VU, de Islamitische Universiteit Rotterdam (IUR), de Beraadsgroep Interreligieuze Ontmoeting en de Raad van Kerken in Nederland.Het christelijk geloof neemt volgens prof. Van der Kooi zijn uitgangspunt niet in één dogma, zoals in de Drie-eenheid, maar in het Oude en het Nieuwe Testament. „Dáár wordt Hij getekend. Jezus is de Knecht van God en Zijn leven stond in het teken van dienst aan Hem. Hij verkondigde niet alleen het Woord, maar dat Woord was ook realiteit in Zijn leven. Dat heeft indruk gemaakt.”

Het leven van Jezus is geen „leuk verhaal”, aldus prof. Van der Kooi. „Zijn dood aan het kruis was een dood om je voor te schamen. Hoe kan dit verhaal laten zien wie God is? Waarom hebben christenen daaraan vastgehouden? Kennelijk omdat het niet viel te verdoezelen. God heeft deze Jezus verhoogd en een plaats gegeven aan Zijn rechterzijde. Dát is een punt waarover we met moslims moeten praten.”

Volgens de Amsterdamse hoogleraar kun je niet over God spreken buiten Jezus om. „God is door deze Knecht tot de mensen gekomen. Zij hebben Hem wel verworpen en ter dood gebracht, maar Hij heeft Hem opgewekt. Jezus brengt niet alleen de boodschap van God, Hij ís de boodschap.”

Prof. dr. H. Vroom, hoogleraar godsdienstwijsbegeerte aan de VU, ging in op de bezwaren van moslims tegen de leer van de Drie-eenheid. Ze hebben moeite met de gedachte dat Christus aan de rechterhand van God in de hemel zit en dat Hij tegelijkertijd één met de Vader is. Volgens prof. Vroom spreekt de Bijbel echter in metaforen, in beelden. „Als je het over de Drie-eenheid hebt, kun je alleen het hele verhaal vertellen: van de schepping, de zondeval, het kruis.”

Dr. O. Hidir (IUR) hield een lezing over het profeetschap van Mohammed in de Koran. Hij typeerde Mohammed als „zachtaardig en gehoorzaam aan de geboden van zijn Heer.” Hij zou een hoogstaand karakter hebben gehad. „De profeet vertoont in zijn gedragingen het type van een perfecte persoon met een hoogontwikkelde ethiek.”

Prof. dr. B. Duran, hoogleraar wijsbegeerte aan de IUR, sprak over de plaats van Jezus in de Koran en de islamitische theologie. Vooraf waarschuwde hij dat de teksten in de Koran „een bron van verscheidenheid” vormen. „Een religieuze stroming kan vaak bewijsmateriaal vinden in de tekst die haar interpretatie of systeem ondersteunt. Daardoor is er ook geen eenduidigheid in de interpretatie van de Koran. Islamitische theologen verschillen dan ook van mening over het belang van Jezus.”

Waar alle moslims het wél eens over zijn, is de leer van de eenheid en soevereiniteit van God. Volgens prof. Duran is voor de islam elk geloof acceptabel als het maar met deze eenheid en soevereiniteit van God overeenstemt. „We kunnen ook Jezus in dit perspectief zien. Moslims geloven, net als rechtzinnige christenen, dat Jezus een belangrijke profeet van God is en dat Hij geboren is uit de maagd Maria (Maryam). De Bijbel is het Woord van God, zover die niet afwijkt van de Koran.”

Wie is Jezus (Isa) volgens de Koran? Hij is profeet, boodschapper, getuige en dienaar. „Deze hoedanigheden van Jezus geven aan dat Jezus door God werd gezonden en dat Zijn woorden en daden daarom een openbaringskarakter hebben. Abraham, Jezus en Mohammed hadden ieder een boodschap die voor de gehele mensheid was bestemd.”

De Koran noemt Jezus de „Messias” - „een soort eretitel die zonder verdere verklaring alleen aan Jezus wordt gegeven.” Maar is Hij ook de Zoon van God? „Nee, die term is heel abstract en transcendent. Het is volgens de logica ook moeilijk te begrijpen. De Koran legt daarom ook de nadruk op de maagdelijke geboorte van Jezus, mogelijk als reactie op de christelijke drie-eenheidsleer.”

„Moslims annexeren de Heilige Schrift van christenen”, constateerde iemand tijdens de discussie na de lezingen. „Hoe is een gesprek tussen moslims en christenen mogelijk als orthodoxe christenen zich niet op eigen bronnen mogen baseren? Is het niet beter dat beide groepen uitgaan van hun eigen bron, de Bijbel of de Koran?”

Prof. Duran: „Christenen hebben een andere theologie, maar die kan worden verzoend met die van islam. Mijn idee van dialoog tussen moslims en christenen is gebaseerd op respect, openheid en vrijheid.”

„U heeft eerder gezegd dat de islam de enige waarheid is”, reageerde een ander. Prof. Duran: „De meeste verzen uit het Nieuw Testament zijn betrouwbaar. Maar ze moeten vanuit de Koran worden begrepen. In de wetenschap moet vrijheid zijn.”

Een predikant zei dat hij nooit moslims spontaan over Jezus heeft horen praten. „Ze hebben het alleen over Isa als ze met christenen spreken. Hoort u vaak preken over Hem?” „Binnen de islam”, stelde prof. Duran, „is er geen twijfel over het bestaan en het profeetschap van Jezus. Wat is dan eigenlijk het probleem van christenen?”