„U hoeft niet bang te zijn dat u vandaag uw rijbewijs kwijtraakt”, stelt Theo Sulsters van de plaatselijke 3VO-afdeling de dertig belangstellenden gerust. „We nemen alleen uw rijvaardigheid onder de loep. Dat is belangrijk voor iedere automobilist, maar speciaal voor vijftigplussers. Daarom organiseert Breed Overleg Ouderen En Mobiliteit (Broem) op tal van plaatsen in Nederland cursussen rond dat thema.”De groene groep begint met het onderdeel bewegen. „U zult zich afvragen: Wat moet ik met deze gymoefeningen? Ik kom voor autorijden”, verwelkomt therapeute Kurien Roemeling haar cursisten. Ze geeft zelf het antwoord: „Bij een auto zorg je dat het oliepeil en bandenspanning in orde zijn, maar velen vergeten dat ook de bestuurder in conditie moet blijven. Bewegingsoefeningen kunnen daarbij helpen.”

Een groot deel van de groep heeft wel eens fysieke problemen tijdens het autorijden. „Achteromkijken is voor mij lastig”, zegt J. Dekker uit Waalwijk. De vrouw naast hem heeft soms kramp in haar benen. Volgens Roemeling kunnen naast aanpassingen aan de auto ook bewegingsoefeningen helpen. De therapeute zet een cd op en vraagt de deelnemers om op het ritme „zomaar wat te gaan rondlopen.” Een beetje onwennig zet de groep zich in beweging. Na een paar seconden stopt de muziek. Kras op het schijfje? De senioren lijken er niet rouwig om. Zonder muziek gaan ze verder.

Er volgen oefeningen om de zitpositie in de auto te verbeteren. „Doe alsof je een jasje aan- en uittrekt. Dat helpt verkrampte schouders te ontspannen. Probeer nu je kruin zo hoog mogelijk te houden en kijk rustig naar links en rechts. Niet langs je bril maar erdoor, anders kun je geen afstanden inschatten. Om je hoofd verder te kunnen draaien, is het handig om één schouder iets op te trekken.”

Denkbeeldige hoepel
Om goed te kunnen in- en uitstappen zijn soepele heupen vereist, zegt Roemeling. Ook daarvoor heeft ze oefeningen in petto: op je billen naar voren en naar achteren over een stoel ’lopen’, een denkbeeldige hoepel in de lucht houden, met één knie een rondje in de lucht maken. „Niet alleen uw been wegdraaien, meneer. Dan gebeurt er weinig met uw heup.”

Ondertussen roept een arts om de paar minuten een deelnemer bij zich voor een gehoor- en ogentest. De meesten horen weinig nieuws, maar de 76-jarige Hein van der Eerder komt een beetje teleurgesteld terug. „Ik had beter thuis kunnen blijven. Mijn ogen zijn achteruitgegaan en ik moet een gehoorapparaat.”

Dan is het tijd voor de rijproef. Broem-instructeur en rijschoolhouder Hans Snijders krijgt een Waalwijkse mevrouw -zwart leren jasje, permanentje- van dik zeventig aan zijn tafel. Vanwege haar reuma, rijdt ze in een automaat. „Schakelen lukt niet meer.” Haar rijbewijs verloopt in 2007. Snijders raadt haar aan om de verlengingsprocedure tijdig te starten. „Anders kunt u de rijvaardigheidstest die u waarschijnlijk moet afleggen, niet in uw eigen auto doen.”

Samen lopen ze naar de wagen. Snijders bevestigt een achteruitkijkspiegel voor zichzelf aan de voorruit, dan rijdt de Waalwijkse weg. „Zullen we een stukje snelweg pakken, richting Sprang-Capelle?” vraagt de instructeur. „Ik heb invoegangst”, aarzelt de automobiliste. Het ritsen gaat inderdaad niet zo goed. Met een ruk aan het stuur moet Snijders een botsing voorkomen.

Terug in Waspik vraagt Snijders naar de ervaringen van zijn ’slachtoffer’. „Het ging wel aardig, op het invoegen na. Ik merkte alleen wel dat ik met jou erbij anders reed dan normaal.” Helaas voor de Waalwijkse heeft de instructeur nog wel meer kritiekpunten. „Uw binnenspiegel kan er eigenlijk wel uit. U kijkt er bijna niet in. Wegen van rechts vormen ook een aandachtspunt. U miste er in het begin van de rit twee achter elkaar. Verder moet u erop letten dat u bij het afslaan goed over uw schouder kijkt. En bochten, neem ze naar rechts niet te ruim en snijd ze naar links niet zo erg af.”

Vluchtstrook
Met betrekking tot het invoegen adviseert de rijschoolhouder om dat met een snelheid van ruim 100 kilometer per uur te doen. „Zo hard gaat het passerend verkeer ook. En als u geen gaatje ziet, rijd dan gewoon verder over de vluchtstrook. Dat is in ieder geval beter dan het stuur omgooien als het niet kan. Met het oog op dit onderdeel zou ik wat rijlessen nemen.”

Volgens Snijders is dat voor veel senioren enorm aan te raden. „Zeker voor hen die na jaren niet of nauwelijks rijden weer achter het stuur schuiven. Bijvoorbeeld omdat hun partner is overleden. Ik heb een tante die twintig jaar niet heeft gereden, maar wel steeds haar rijbewijs heeft verlengd. Ik moet er niet aan denken dat zij zonder enige voorbereiding de weg op gaat.”

Na de praktijktest wacht de groene groep alleen nog het theorie-examen. Dertig dia’s van situaties op de weg met bijbehorende vragen moeten aan het licht brengen hoe het met de verkeerskennis van de senioren is gesteld. „Ge moet zuiver theoretisch denken en niet uw eigen praktijk erbij halen”, zegt verkeersvoorlichter Frans Cuunders.

Stippellijn
Er zitten lastige vragen tussen. Mag je even stoppen naast een trottoirband met een gele doorgetrokken streep erop? „Nee, dat zou alleen mogen als het om een stippellijn zou gaan.” Rijdt deze auto binnen de bebouwde kom? „Ja, want het voorrangsbord staat vóór de kruising en hangt 2,20 meter hoog. Buiten de bebouwde kom zou hij zich ná een kruising op 1,20 meter hoogte bevinden.” Mag je links parkeren op een weg waar aan de rechterkant een bord ”verboden te parkeren” prijkt? „Nee”, zegt het merendeel van de ouderen. „Ja”, zegt Cuunders. „Vroeger moest je altijd rechts parkeren. Tegenwoordig mag je het zelf weten. Een bord ”verboden te parkeren” geldt alleen voor de kant van de weg waar het ding staat.”

Het is maar goed dat de senioren vandaag hun rijbewijs niet kunnen kwijtraken, zoals Sulsters aan het begin van de ochtend meedeelde. Anders zouden er heel wat roze papiertjes zijn ingenomen. De 74-jarige Gert Meijer uit Waalwijk verwoordt het kernachtig: „Ik ben blij dat ik gekomen ben. Je realiseert je niet altijd dat je niet alles meer voor de volle 100 procent kunt en weet.”

Broem (Breed Overleg Ouderen En Mobiliteit) is een samenwerkingsverband van ANWB, Bovag en 3VO. Broem-dagen vinden dit najaar overal in Nederland plaats. Meer informatie over data en locaties is te krijgen bij de regionale en plaatselijke afdelingen van verkeersorganisatie 3VO (tel. 035-5248800 en www.3vo.nl), de plaatselijke ouderenvereniging en bij de gemeente.