”Strijder op de middenweg. Leven en werk van Franciscus Ridderus”
Auteur: H. J. Postema
Uitgeverij: De Groot Goudriaan, Kampen, 2005
ISBN 90 6140 900 4
Pagina’s: 208
Prijs: € 29,90. Zaterdag staan leven en werk van Franciscus Ridderus centraal tijdens het jaarlijkse SSNR-congres, tussen 10.30 en 15.00 uur in De Driestar, Burgemeester Jamessingel 2, Gouda. Toegang € 12,50.

Veel geprezen, weinig gelezen. Met die uitdrukking wordt het werk van onze oudvaders vaak weergegeven. En hoewel dat helaas in onze dagen maar al te vaak waarheid (b)lijkt te zijn, hebben we hier toch een boek dat ervan getuigt dat voor de auteur het tegendeel geldt. Veel geprezen omdat ze ook veel gelezen zijn! Dit boek straalt liefde uit tot de Nadere Reformatie, haar vertegenwoordigers en met name hun werken.

Opvallend is dat de eigenlijke tekst van het boek 120 pagina’s omvat, terwijl de overige 88 pagina’s gevuld zijn met noten, een index van namen, de bibliografie van Ridderus, een veilingcatalogus van werken die Ridderus in zijn bezit had, alsmede een zeer uitgebreide literatuuropgave, waaruit blijkt dat de auteur niet minder dan 149 (delen van) werken en artikelen heeft gelezen naast de werken van Franciscus Ridderus zelf, om dit prachtige boek tot stand te doen komen! Door dit alles laat het boek een (bijna) wetenschappelijke indruk achter. De omkaderde stukjes uit Ridderus’ werken maken het boek echter toch bijzonder aantrekkelijk om te lezen.

Er is nog iets dat op het eerste gezicht aan het boek opvalt. En dat is niet alleen de prachtige vormgeving die uitnodigt om het boek uit de schappen te halen, te kopen en te lezen. Maar dat is met name de titel van het boek: ”Strijder op de middenweg”. Deze titel beoogt precies aan te geven welke positie Franciscus Ridderus binnen de Nadere Reformatie innam.

Franciscus Ridderus -ofwel Frans de Ridder, zoals hij eigenlijk heette- bewandelde de middenweg in de Nadere Reformatie. Op een duidelijke wijze weet de auteur dat aan te tonen, tegenover het grote onrecht dat Ridderus hierin nogal eens is aangedaan.

Conventikels
Al kan Ridderus dan volgens de ijkpunten van de Stichting Studie Nadere Reformatie geen hoofdvertegenwoordiger van de Nadere Reformatie worden genoemd, omdat hij geen reformatieprogramma geschreven heeft, en al willen sommigen hem om diezelfde reden zelfs niet eens als een gewone vertegenwoordiger van de Nadere Reformatie zien, terecht stelt Postema dat een man die door de werken van de vader van de Nadere Reformatie, Willem Teellinck, is heengekropen en daar een groot compendium (samenvattend handboek voor de wetenschap, EH) over heeft geschreven, toch minstens wel een vertegenwoordiger van diezelfde groepering moet zijn.

Dat blijkt onder meer uit zijn gematigde houding tegenover de conventikels. Ridderus denkt hier kerkelijk in, steunt het synodale standpunt, maar heeft ook oog voor het goede dat in de conventikels gevonden wordt en laat daarom zijn broeders niet in de steek.

De werken van Ridderus zijn globaal genomen in drie delen onder te verdelen. Hij heeft historische, polemische en stichtelijke werken geschreven, met een totaal van ruim 27.500 pagina’s! Er is binnen heel de Nadere Reformatie geen auteur geweest die zo veel heeft gepubliceerd als Ridderus.

En al wordt wel gesteld dat Ridderus meer een polemicus was dan een man van de praxis pietatis (de praktijk der godzaligheid), met name zijn stichtelijke werken getuigen toch van een grote mate van bevindelijke vroomheid. Daarin komen alle aspecten van Gods Woord aan de orde, van vermaning tot vertroosting. Ridderus laat Gods Woord altijd weer spreken en toont vanuit de Schrift aan hetgeen hij schrijft.

Zo schrijft hij: „Alle zonden haten, vlieden, verfoeien, is bewijs van oprechte godzaligheid, maar nog het meest als men ook de geringste zonden haat en verfoeit, eigen zonden, boezemzonden, geliefde zonden, voordelige zonden. David betoonde zijn godzaligheid toen hij alle kwade pad haatte, en alle valse weg, Ps. 119:101, 104, 128. Hij weet dat alle zonden strijden tegen Gods heiligheid en eer. Geveinsden stellen zich maar tegen deze of gene zonde, maar godzaligen zijn als wijze schippers die niet één lekje in hun schip verzuimen.”

Standaardwerk
Na een eerste hoofdstuk over de afkomst, jeugd, opleiding en het gezin van Ridderus, handelt het hoofddeel van het boek over Ridderus als predikant, historicus, polemicus en Nadere Reformator. Het boek eindigt met een beschrijving van de waardering voor Ridderus.

We hebben hier te maken met een standaardwerk over Franciscus Ridderus dat in geen enkele boekenkast mag ontbreken van hen die de werken van Ridderus prijzen en lezen. Anders moge dit boek een aansporing zijn om de werken van Ridderus ter hand te nemen en ook daadwerkelijk te lezen.