De Turkse en de Marokkaanse tradities beelden uit hoe een huwelijk volgens de islam wordt gevierd. India en omstreken staan symbool voor het hindoehuwelijk en het Nederlandse huwelijk is vooral volgens de christelijke gebruiken afgebeeld. „Als je een tijdje rondloopt, zie je meer overeenkomsten dan verschillen tussen de drie culturen”, vertelt Heleen de Jong, projectleider van de tentoonstelling. Ze geeft hiervan een aantal voorbeelden. „De uitzet die men vroeger van thuis meekreeg, was bedoeld voor de rest van het huwelijk. In de uitzet uit de jaren dertig op de tentoonstelling is zelfs het doodshemd opgenomen. Werd de Marokkaanse uitzet vroeger nog zelf gemaakt en geborduurd, nu kopen Marokkanen bijna alles in de winkel. Bij het islamitische huwelijk is het nachtgoed van belang. Het bruidspaar krijgt de kleding voor de huwelijksnacht van de wederzijdse ouders.”

Een andere overeenkomst is het geld, dat een steeds grotere rol gaat spelen. Waar vroeger de nadruk lag op het ontvangen van huishoudelijke apparatuur, ligt nu het accent op geld. „Nederlandse stellen hebben vaak al een tijdje zelfstandig gewoond als ze trouwen en hebben dus al een uitzet bij elkaar. Op de trouwkaarten komen vaker envelopjes te staan, als geldtip. Bij een islamitisch huwelijk is het ook belangrijk om geld te krijgen. Het bedrag dat de gast aan het bruidspaar geeft, wordt bekendgemaakt aan de zaal, het is dus ook een soort erezaak. Daarna spelden de gasten het geld op de trouwjapon van de bruid.”

Ceremonie
”Daar komt de bruid…” is opgezet aan de hand van zes thema’s: de voorbereidingen, de bruidsschat, de huwelijksvoltrekking, de receptie, het bruiloftsmaal en de rapportage achteraf. Een zevende thema krijgt extra aandacht: de bruidsjurk en bijbehorende accessoires van 1850 tot nu.

De voorbereiding begint in Nederland lang van tevoren. Diverse trouw- en feestlocaties worden bezocht, de aankondigingen en uitnodigingen worden verstuurd, de trouwjapon moet uitgekozen worden en er moet een vrijgezellenavond worden georganiseerd. Zo’n avond komt ook bij het hindoe- en het moslimhuwelijk voor, de zogenaamde henna-avond waarbij alleen vrouwen aanwezig zijn. Bruiden met een Marokkaanse achtergrond trekken hiervoor een jurk aan die traditioneel groen en wit is.

Op de handen en de voeten van de bruid worden met roodbruine henna verschillende figuren aangebracht. „De figuren verschillen per regio. Bij het Marokkaanse huwelijk schildert men pauwen of andere dieren aan de binnenkant van de handen. Volgens de Turkse traditie mogen de figuren juist geen beesten zijn. Dit zou ongeluk brengen”, vertelt Heleen de Jong. „De henna-avond wijst op de het vrouwzijn van de bruid.”

Terwijl de bezoeker langs de verschillende huwelijksvoorwerpen loopt, hoort hij romantische muziek. „Als ik eens een meisje nam, nam ik er eentje uit Rotterdam”, klinkt het. Op een wit laken met rode en roze roosjes staat een schitterende bruidspop. Ze draagt een rood met goud gestikte sari, het huwelijkskleed volgens de hindoegebruiken. „Het hindoehuwelijk heeft een uitgebreide ceremonie die wel dagen kan duren. Zij vindt plaats in de ”Mahro”, een soort tempel. Dit is een tentachtig bouwsel dat wordt opgetrokken voor het huis van de bruid.” In de tent staan onder meer een huwelijksbankje en een gietijzeren bak voor de vuuroffers. Een ”pandit” (priester) heeft de leiding in de Mahro.

„In Nederland wordt het huwelijk bezegeld met een ring. De ring is rond, wat wijst op de eeuwige liefde tussen de man en de vrouw. Bij het hindoehuwelijk is dit niet gebruikelijk, daar loopt men zeven keer in een cirkel om een vuuroffer heen.” De moslims kennen ook hun symbolen. Zo moet de bruid een witte jurk met een rode sjerp dragen, wat op de maagdelijkheid wijst. De huwelijksceremonie duurt slechts kort. In een eenvoudige dienst leidt de imam de ceremonie. De nadruk ligt echter op het feest.

Vegetarisch
De moslims kunnen goed feesten tijdens een bruiloft. Velen krijgen een uitnodiging, tot de achterneefjes en -nichtjes toe. Tijdens het bruiloftsmaal wordt frisdrank gedronken om alle zoete etensresten weg te spoelen. Volgens de Nederlandse gewoonte neemt alcohol op zo’n feest een belangrijke plaats in. In de negentiende eeuw gingen hier zelfs speciaal glazen voor de bruid en bruidegom rond, met ingraveerselen die speciaal op deze dag gericht waren. De nadruk ligt echter op de bruidstaart, die gemaakt is van marsepein en cake.

„Het eten bij de hindoes is wegens hun religie vegetarisch. De bruiloftsgasten eten veel gele rijst, wat wijst op vruchtbaarheid. De grote hoeveelheid eten in Nederland symboliseert ook een stille wens om een voorspoedig en vruchtbaar huwelijk te mogen beleven.” Ter afsluiting van het huwelijk maakt de hindoeman zijn bruid tot vrouw door met rood poeder een streep in haar haren te trekken.

Statige trap
Aan de wand hangen verschillende schilderijen. „Dit zijn de portretten die men vroeger aan geliefden gaf. Iemand die niet zo rijk was, gaf een miniatuurtekening van zichzelf, de rijkeren gaven grote schilderijen. Daar heb je nu geen idee meer van. Even een foto afgeven en je geliefde heeft een plaatje!”

Via een brede trap komt de bezoeker op een andere verdieping. De trap heeft iets statigs; een lange rode loper en hoge witte spijlen waaromheen rode en witte roosjes zijn gevlochten. Het effect is bijzonder. Boven aangekomen ziet de bezoeker een twintigtal bruidsjaponnen. „De oudste japon komt uit 1760. Hier zijn we als museum echt een beetje trots op, het is heel fijn dat deze nog intact is” zegt Heleen de Jong.

„Bij de japonnen liggen voorwerpen om zo een goed tijdsbeeld te geven.” De trouwjurken uit 1800 kenmerken zich door de huwelijksglazen en de waaiers. Naast de japon uit de Tweede Wereldoorlog ligt een eenvoudige pannenlap, gehaakt door de toekomstige bruid. De japonnen zijn tot 1962 lang, meestal tot over de voeten. Toen Brigitte Bardot (een diva uit de filmwereld) in een korte japon trouwde, kreeg deze veel navolging. De volgende bruid die voor kopieën van haar jurk zorgde, was prinses Diana. Na 1981 trouwden veel bruidjes in de Engelse countrystijl.

„De uiteindelijke reden voor deze tentoonstelling zijn de vele culturen die in Rotterdam samenleven. Door de vier grootste culturen eruit te nemen en uit te beelden, hopen we te bereiken dat er onder de bevolking meer respect voor elkaars tradities komt.”

”Daar komt de bruid…” is tot 3 november te zien in Museum Het Schielandshuis in Rotterdam. Meer informatie: 010-2176767 of via www.hmr.rotterdam.nl.