Dat zei de Zuid-Koreaanse prof. Young Ahn Kang vrijdag op de slotdag van het internationaal symposium over ethiek van de Stichting Reformatorische Wijsbegeerte in Hoeven. „Het uitzicht op de wederkomst roept ons op onze koers te verleggen van eigenbelang naar het belang van anderen, van de economie van overvloed naar de economie van het genoeg”, aldus Kang, hoogleraar filosofie aan de Sogang Universiteit in Seoul.

Volgens Kang is het „heel moeilijk” voor een christen tegen mondialisering te zijn. „Christenen zijn vanaf het begin globalisten geweest. En hoewel christenen zich historisch diep geworteld voelden in een zekere nationale, etnische of culturele identiteit, waren er altijd christenen die bereid waren hun grenzen te overstijgen. De christelijke ijver voor zendingswerk tot de einden der aarde laat dit zien.”

Het christendom is daarom een mondiale godsdienst, aldus Kang, „hoewel er nog steeds een vooroordeel bestaat dat het typisch westers is. Maar in tegenstelling tot het Noorden, groeit het christendom momenteel heel snel in het Zuiden, vooral in Afrika en Latijns-Amerika.”

Maar naast de historische wereldwijde uitwaaiiering van het christendom ziet Kang vandaag in terreuraanvallen een bewijs dat de wereld in toenemende mate één wordt. „Ze tonen ons dat geen land, hoe machtig ook, onkwetsbaar is voor de dodelijke krachten vanuit de verre hoeken van de wereld.”

Net als de politiek, de economie en het milieu moet daarom ook de ethiek vanuit een wereldwijde blik worden bezien, aldus Kang. „Ik denk dat de kern van de ethiek culturele grenzen te boven gaat. De barmhartige Samaritaan was ook grootgebracht in een cultuur waarin de joden werden gehaat. Maar hij oversteeg zijn cultuur en betoonde barmhartigheid aan het slachtoffer. Als dit niet de kern van ethisch handelen is, wat is het dan? Daarom geloof ik dat elke levensechte ethiek boven culturele grenzen uitstijgt.”

De conferentie in Hoeven werd deze week bezocht door filosofen en andere belangstellenden uit de hele wereld. Toch waren er duidelijk enkele toplanden: Nederland, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Het zijn voornamelijk deze landen waar de reformatorische wijsbegeerte in de twintigste eeuw wortel schoot.

Gedurende de congresdagen was er ook gelegenheid om in kleinere groepen onderzoek te presenteren. Dr. Benno van den Toren, een Nederlander die de afgelopen jaren theologie doceerde in de Republiek Centraal-Afrika, presenteerde het begin van een ”theologie en ethiek over multiculturalisme”. Volgens Van den Toren is er vanuit de opdracht de aarde te bebouwen ruimte voor „werkelijke en wettige culturele variatie.” „De mensheid kreeg geen blauwdruk voor culturele ontwikkeling.” De Schepper gaf de mens een zekere „ruimte voor vrijheid en creativiteit.”

Ook de eerste elf hoofdstukken van Genesis geven de indruk dat God wilde dat de menselijke cultuur zich op diverse manieren zou ontwikkelen. Alleen al de geografische verspreiding van de mensen zou vanzelf culturele verschillen voortbrengen. „Dit betekent echter niet dat alle culturele variatie even prijzenswaardig is.”

De norm die Van den Toren bood voor het beoordelen van culturele diversiteit was de vraag „in hoeverre ze de scheppingsstructuren respecteren en bijdragen aan Gods scheppingsdoel.” „Vaak zijn culturele verschillen een gevolg van menselijk falen in de zorg voor de schepping. In andere gevallen zijn ze zelfs het directe gevolg van de zonde.”

Culturele verschillen die aan deze norm voldoen, „weerspiegelen het creatieve beeld van God en zijn tot lof van de Schepper.” Maar zodra culturen de scheppingsorde niet meer respecteren, zijn ze „een uitdrukking van ongehoorzaamheid en opstand tegen de Schepper.”

In de praktijk lopen de legitieme en zondige culturele variëteit vaak door elkaar heen. Ook in de christelijke kerk „is het vaak een vermenging van een wettige culturele vormgeving van het evangelie en culturele vormen die we van onze omgeving hebben geërfd.”