Melkert heeft de gordijnen van zijn werkkamer dichtgetrokken. Om veiligheidsredenen, want sinds de moord op Fortuyn hebben de nummers één van de partijen te maken met extra veiligheidsmaatregelen.

In de laatste opiniepeilingen zou Melkert nog meer een reden kunnen vinden om de gordijnen te sluiten. De populariteit van de PvdA en de kansen op het premierschap voor Melkert zijn sterk afgenomen.

De populariteit van de nieuwe PvdA-leider is nooit groot geweest. Inhoudelijk is Melkert voor zijn partij een uitstekend persoon, maar hij spettert niet van het scherm, zo heeft partijvoorzitter Koole vorige week gezegd. En dat laatste is voor de grote partijen zeer belangrijk, want of Nederlanders het nu leuk vinden of niet: we leven in een televisiedemocratie, waarin de uitstraling van de partijleider net zo belangrijk is als de inhoud van de politieke boodschap.

Communicatiestrateeg Istha, oud-voorlichter van de PvdA, zei gisteren: „Wat de partij onvoldoende heeft beseft, is dat politieke campagnes steeds meer tv-campagnes zijn geworden. Het optreden van de leiders voor de camera’s is allesbepalend. Je ziet dat in het bedrijfsleven. Kijk maar naar Nina Brink. Het publiek kocht massaal aandelen World Online omdat het vertrouwen in haar had, gewoon op basis van emoties. Zo gaat het ook in de politiek. De mensen maken geen keuze meer op basis van een studie van statistieken en cijfers. Ze kiezen op grond van emoties. De televisiedemocratie is definitief een feit.”

Een tweede reden voor de tanende populariteit van Melkert en de PvdA ligt in de moord op Fortuyn. Vooraanstaande personen van de LPF verklaarden dat links bijdroeg aan de totstandkoming van een klimaat waarin de moord kon plaatsvinden: „De kogel kwam van links.” Melkert vergeleek Fortuyn eens met de Franse rechts-extremist Le Pen. Demonstranten schreeuwden op de avond na de aanslag dat Melkert een moordenaar was.

Of het nu waar is of niet, deze uitlatingen zijn wel politieke feiten die de mogelijkheden voor Melkert op het premierschap verkleinen. Iemand die bij een groot deel van de bevolking zo veel weerstand oproept, is niet degene die het eerst in aanmerking komt voor de opvolging van Kok.

De kritiek vanuit de partij op Melkert zwelt op dit moment volop aan. Voormalig kamerlid en Amsterdams wethouder Oudkerk vindt dat Melkert op moet stappen als zijn partij minder dan 35 zetels behaalt. Vrij vertaald betekent het dat de PvdA-lijsttrekker moet vertrekken. De voorzitter van de Jonge Socialisten liet ook weten dat Melkert moet verdwijnen.

In een poging om te redden wat er te redden valt, heeft de PvdA gisteren besloten dat Melkert niet per definitie hun kandidaat-premier hoeft te zijn. „Het gaat nu niet om mij, maar om Nederland”, aldus de PvdA-lijsttrekker in een interview met de Volkskrant van vandaag.

Verschillende PvdA’ers speculeren al over mogelijke opvolgers van Melkert. Staatssecretaris Bos van Financiën is een van de kandidaten. Hij heeft een vlotte babbel en komt goed over op televisie. Bovendien wordt hij niet vereenzelvigd met de oude Haagse politieke elite.

Ook staatssecretaris Benschop van Buitenlandse Zaken, minister Vermeend van Sociale Zaken en vice-fractievoorzitter Duivesteijn worden genoemd. Eerstgenoemde zou de hoogste ogen gooien. Duivesteijn zou door zijn linkse uitstraling niet in aanmerking komen. Vermeend zou te rechts zijn. „Vermeend kun je alles toevertrouwen, behalve het socialisme”, heeft het PvdA-kamerlid Van Traa eens gezegd.