„Politiek verliest haar onschuld”
Politiek Den Haag heeft met afschuw en ongeloof gereageerd op de brute moord op Fortuyn. PvdA-lijsttrekker Melkert noemde de aanslag maandagavond „weerzinwekkend en niet te bevatten.” Volgens hem heeft „onze democratie met deze gebeurtenis zijn onschuld verloren.” SGP-leider Van der Vlies sprak van een „diep verdriet dat onze samenleving zo verruwd is dat dit heeft kunnen gebeuren.”
De SGP gelastte een verkiezingsavond in Veenendaal, waar onder meer Van der Vlies zou spreken, meteen af. De bijna 300 SGP’ers die naar de bijeenkomst waren gekomen, hielden een kort moment van bezinning. De nummer twee op de kandidatenlijst, kamerlid Van der Staaij, riep de aanwezigen op „in de binnenkamer te gaan met deze oproep tot bekering, verootmoediging en gebed.” Van der Vlies, die al eerder was afgereisd naar Den Haag: „Voor Fortuyn is het eeuwigheid. Dat grijpt je aan. Zijn opvattingen deelden wij niet, maar hij was toch een collega-lijsttrekker.”
Ook andere lijsttrekkers reageerden maandagavond verslagen. Gezamenlijk besloten zij maandagavond voorlopig alle campagneactiviteiten te stoppen. CDA-lijsttrekker Balkenende: „Je merkt natuurlijk dat het klimaat in Nederland verhardt. Ook de campagne werd ruwer. Maar dat dít kan gebeuren in een land van tolerantie en democratie, dat houd je niet voor mogelijk.”
GroenLinks-leider Rosenmöller noemt de woede van de mensen die maandag de straat op gingen „begrijpelijk.” „Ik sta hier ook als een verslagen man. Dit is een absoluut dieptepunt. Je discussieert in een verkiezingscampagne op het scherp van de snede. De opmerkingen vliegen over en weer. Daar is niets mis mee: het bleef allemaal bij woorden. Maar dan nu dit: het is verschrikkelijk.”
SP-leider Marijnissen, politiek tegenstander van Fortuyn bij uitstek, sprak over de „moed” van Fortuyn, die hij altijd bewonderde. „Hij was een non-conformist. Iemand die zelfs vriendschappen op het spel durfde zetten, als het ging om het openlijk uitkomen voor zijn overtuiging, een overtuiging die overigens niet de mijne was.”
Marijnissen nam afstand van de opvatting, onder meer door woordvoerder Herben van de Lijst Pim Fortuyn (LPF) geuit, dat de door linkse politici veroorzaakte haatcampagne tegen Fortuyn tot deze aanslag heeft geleid. „Daarvoor moeten we eerst eens weten wat de dader bewogen heeft. In een campagne gaan we er allemaal stevig tegenaan, ook Pim Fortuyn zelf. Maar er is niemand die tot geweld heeft opgeroepen.”
Herben noemde aan het begin van de avond zelfs met name de PvdA die door de „demonisering” van Fortuyn een klimaat zou hebben geschapen waarin een moordaanslag mogelijk werd. „Het heeft te maken met de hetze die tegen ons is ingezet, de vergelijkingen met extreem rechts. Hier moeten zieke geesten achter zitten”, aldus de LPF-woordvoerder.
Andere partijgenoten van Fortuyn toonden naast verslagenheid ook verbetenheid om zich te blijven inzetten voor de idealen van LPF. Jansen van Raaij, voormalig europarlementariër voor het CDA en nummer drie op de lijst: „Naar mijn smaak moeten de verkiezingen op 15 mei gewoon doorgaan. Pim zou het ons verweten hebben als wij voor deze druk zouden zwichten.”
De politicoloog dr. Hoogendijk, nummer vijf op de lijst: „Ik ben door deze gebeurtenis nog feller geworden. Pim heeft ons zes weken lang geïnspireerd. Hij heeft in politiek Nederland een aardbeving teweeggebracht. Zijn erfenis mag niet ongebruikt blijven liggen. We gaan er keihard tegenaan.”
Vriend en geldschieter Harry Mens daarentegen vindt dat de Lijst Pim Fortuyn er beter helemaal mee kan stoppen. „Pim had de laatste tijd veel twijfel over de kwaliteit van de kandidaten op zijn lijst. Hij overwoog ook zelf de pijp aan Maarten te geven. Zijn aanhangers kunnen beter VVD of CDA stemmen.”