„Het kan wel beter”, is de eerste reactie van B. de Roos , secretaris van het gereformeerd vrijgemaakte deputaatschap ”Integratie mensen met een handicap”. Hij tekent erbij aan dat de uitkomsten van het onderzoek aansluiten bij een beweging die in de hele maatschappij zichtbaar is. Namelijk dat een gehandicapte niet moet worden weggestopt of apart gezet, maar op een eigen wijze deel mag uitmaken van de gemeenschap.

Ook De Roos -zelf linkszijdig spastisch- is van mening dat een gehandicapte geen speciale behandeling behoeft, maar wel anderen nodig heeft. En aan die aandacht ontbreekt het nog wel eens, constateert hij. „In gemeenten moeten we voor elkaar zorgen en elkaar opvangen. Dit gebeurt te weinig. Alles gaat op de automatische piloot. Mensen denken: De belangenvereniging doet het wel, punt. Daar zit inderdaad een heleboel kennis, maar die moet doorsijpelen naar beneden. Op dit moment blijft de knowhow hangen. De plaatselijke kerken moeten de zorg oppakken.”

In de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt is het idee gelanceerd van een steunpunt dat handen en voeten geeft aan de begeleiding van gehandicapten in de gemeente. Zodat gemeenteleden heel concreet kunnen inspelen op de behoeften van gehandicapten, die immers per persoon verschillen.

De secretaris heeft begrip voor klachten van (ouders van) gehandicapten. Ook hij weet van predikanten en ouderlingen die dichtslaan als het over gehandicapten gaat. Wel moet er tweerichtingsverkeer zijn, vindt hij. „Ouders moeten problemen duidelijk aangeven.”

Predikanten en ouderlingen op hun beurt hebben de taak hulp aan gehandicapten te stimuleren. „Als ze het zelf doen, gaat er iets fout. Er is veel expertise in de gemeente. Ouderlingen die tijdens huisbezoek zien dat er iets te wensen overlaat, kunnen iemand zoeken die bijvoorbeeld een gehandicapt meisje helpt met bijbellezen.”

Het deputaatschap integratie stelt zichzelf tot doel mensen die elkaar aanvullen op lokaal niveau samen te brengen.

L. Hubregtse , directeur van Helpende Handen, de vereniging Gehandicaptenzorg van de Gereformeerde Gemeenten, ziet dat verstandelijk gehandicapten actief deelnemen aan het verenigingsleven in zijn kerkverband. De betrokkenheid bij de erediensten noemt hij echter „best een lastig punt. Je ziet de betrokkenen daarmee worstelen.”

De aangepaste diensten hebben veelal op zaterdag plaats. Hubregtse: „Ik weet dat predikanten de breedte van de gemeente op het oog hebben. De bereidheid om gehandicapten erbij te betrekken is er wel. Kan dat dan niet beter? Ik denk het wel. Bij Helpende Handen is dat een punt van aandacht.”

De moeilijkheid zit in de benadering van gehandicapten. „Ze horen erbij en mogen er zijn zoals ze zijn. Aan de andere kant is er het besef dat als je ze voor 100 procent recht wilt doen, je hen op hun niveau moet benaderen. Dat vraagt om een aangepaste vorm van communicatie.”

Ernstige klachten over het pastoraat aan gehandicapten binnen de Gereformeerde Gemeenten kent Hubregtse niet. In iedere gemeente zijn volgens hem een of meer contactpersonen die signalen van gehandicapten en hun verzorgers opvangen en deze zo nodig doorspelen naar ambtsdragers zodat er actie kan worden ondernomen. Dit gebeurt al meer dan 25 jaar op deze manier.

Anderzijds kan de directeur de kritiek zoals die in het onderzoek naar voren komt, wel begrijpen. „Je hoort dat ambtsdragers het moeilijk vinden om verstandelijk gehandicapten op juiste wijze erbij te betrekken. Ze willen wel, maar hebben de vaardigheden niet. Daar ligt een taak voor ons, ja. Om die reden is ons beleid er nu op gericht om de band tussen de vereniging en kerkenraden aan te halen.”

Ook J. de Jager , staffunctionaris bij de hervormd-gereformeerde vereniging van en voor gehandicapten Op weg met de ander, herkent de kritiek van ouders op het pastoraat. „De aandacht vanuit de kerkenraad voor verstandelijk gehandicapten blijft nog wel eens achter.”

Problemen rond de betrokkenheid van gehandicapten bij de gemeente, op zondag en door de week, ziet hij minder. De vraag hoe een gemeente op gepaste wijze aandacht kan schenken aan gehandicapten, speelt echter ook voor Op weg met de ander, erkent De Jager. „Vanwege het spanningsveld tussen een gewone en een aangepaste dienst.”

De staffunctionaris zegt de aanwezigheid van gehandicapten in een gewone eredienst te willen bevorderen, mits zij er op de juiste manier bij betrokken worden. „De kracht zit in het aangesproken worden door het Woord. Dat legt dus een claim op de predikant. Hoe ver een gemeente daarin gaat, is een zaak van de kerkenraad, en dus per plaats verschillend.”