Patriot-luchtafweersystemen, precisieartilleriegranaten en raketten die Oekraïne onder F-16’s en drones kan hangen. Het zijn wapenleveringen die de voormalige Amerikaanse president Joe Biden aan Kyiv beloofde. Maar sinds het aantreden van Donald Trump is de Amerikaanse houding veranderd. De Republikein heeft Oekraïne nog geen extra hulp toegezegd en schort nu ook een deel van de nog geplande zendingen op.

„Deze beslissing werd genomen om de Amerikaanse belangen voorop te stellen na een evaluatie van de militaire steun van ons land aan andere landen wereldwijd”, zo luidde de verklaring van het Witte Huis dinsdag.

Tim Sweijs, hoofdonderzoeker aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) is niet verrast door de aankondiging. „Door de maandenlange Amerikaanse campagne tegen de Houthi’s in Jemen en de betrokkenheid bij het conflict tussen Israël en Iran, constateren de VS dat hun depots leeg raken. Het land produceert veel, maar niet snel genoeg om de recent gevallen gaten op te vullen.”

Dramatisch

En dat is problematisch, gezien de agenda die Amerika voert, stelt Sweijs. „De beslissing om de wapenleveringen te stoppen is genomen op initiatief van Elbridge Colby, het hoofd beleid van het Pentagon. Hij ziet –net als Trump– China als grote dreiging en vindt dat Amerika zich moet voorbereiden op een mogelijke oorlog met dat land. Daarvoor zijn goedgevulde reserves nodig. Trump is bovendien heel duidelijk in zijn opvatting dat Oekraïne het probleem van Europa is, niet dat van de VS.”

Voor Oekraïne is de opschorting hoe dan ook dramatisch. Kyiv heeft de plaatsvervangende Amerikaanse ambassadeur John Ginkel woensdag ontboden om uitleg te geven over de berichtgeving. Volgens Oekraïne wordt Rusland door de ontzegging „aangemoedigd” om door te gaan met de oorlog, staat in een verklaring die het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken naar buiten bracht.

Sweijs bevestigt de zorgwekkende situatie voor Oekraïne. „Door deze stap kan Kyiv de luchtverdediging op den duur niet meer voldoende op peil houden. Dat betekent dat het keuzes moet maken. Wat schiet je wel uit de lucht en wat laat je doorgaan?”

Vernietigen

Of er op dit moment al een acuut probleem is, weet de analist niet. „Mogelijk hebben ze voor de komende tijd nog voorraden. Maar dat is onduidelijk. Bovendien ga je als land, als je weet dat je over een paar maanden niets meer hebt, nu al rantsoeneren. Dat betekent dat Oekraïne noodgedwongen steeds meer Russische raketten en drones door moet laten gaan.”

En de situatie is voor Oekraïne op dit moment allesbehalve rooskleurig. Rusland voerde afgelopen weekend nog een grootschalige aanval uit op heel Oekraïne. Moskou zette daarbij volgens het Oekraïense leger 477 drones en 60 raketten in. Bij eerdere luchtaanvallen vielen de afgelopen weken al tientallen doden. Nog eens honderden mensen raakten gewond.

Rusland heeft volgens de Oekraïense geheime dienst de productie van raketten en drones ook fors opgevoerd. The Moscow Times meldde recent op basis van een pro-Kremlin denktank bijvoorbeeld dat de Russen in mei 17 procent meer aanvalsdrones heeft gemaakt dan de maand ervoor.

Afhankelijk

Het slechte nieuws voor Oekraïne is dat Europa op korte termijn ook niet in staat is om het Amerikaanse gat op te vullen, constateert de HCSS-onderzoeker. „Financieel wel. En de productie van bijvoorbeeld granaten en drones, is ook flink opgeschroefd. Maar voor geavanceerde luchtafweerraketten als de Patriots ligt dat anders. Daarvoor hebben we onvoldoende capaciteiten.”

In Europa wordt op dit moment wel het Frans-Italiaanse SAMP/T-antiraketsysteem gemaakt. Maar ook de productie daarvan is op dit moment niet toereikend om de Amerikaanse steun te compenseren. Sweijs: „Er zijn ook wel plannen om in Europa Patriots te gaan produceren, maar het opzetten van zo’n lijn duurt lang. Daardoor blijft ook Europa voorlopig nog afhankelijk van de VS.”

Rusland juicht het Amerikaanse besluit vanzelfsprekend toe. „Hoe minder wapens worden geleverd aan Oekraïne, hoe dichter bij een eind aan de speciale militaire operatie komt”, zei Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov woensdag.

Uitgeput

Vanuit Russisch perspectief bezien is dat een logisch statement, vindt Sweijs. „Moskou doelt natuurlijk op een Oekraïens verlies. Zeker omdat de Russen nu massaal raketten en drones neer kunnen laten regenen. Een zomeroffensief moeten we ook niet uitsluiten. De Russen dringen langs alle linies aan. Dat daarbij heel veel doden vallen, interesseert ze niet.”

Toch voorziet de analist geen snel einde aan het conflict. „Het is een uitputtingsslag en dat zal het voorlopig ook blijven. De Russen boeken wel vooruitgang, maar die is minimaal. Sinds 1 januari vorig jaar heeft Moskou maar 1 procent grondgebied veroverd, tegen een hele hoge prijs. Voor de Oekraïners geldt dat ze enerzijds uitgeput zijn. Tegelijkertijd hebben ze enorm geïnvesteerd in hun oorlogsindustrie. Met hun ”Muur van Drones” bieden ze goed weerstand. Ik zie Oekraïne nog niet snel opgeven.”

Historische gegevens tonen bovendien aan dat slechts een op de vijf conflicten met een duidelijke winnaar of verliezer eindigt. En in vier van de tien gevallen breken na een vredesakkoord weer vijandelijkheden uit. Sweijs: „De kans dat de man in het Witte Huis de oorlog snel zal beëindigen, is daarom niet groot.”