Descartes (Cartesius, 1596-1650) woonde in de domstad in de tijd waarin de universiteit werd gesticht. Onder leiding van de Utrechtse theoloog Voetius werd zijn denken aan de academie in de ban gedaan.

De universiteit verleent de filosoof eerherstel na afloop van het symposium ”Descartes en de Utrechtse Academie, 1636-2005”. Rector magnificus prof. dr. W. H. Gispen zal tijdens de „verzoeningsplechtigheid” in het academiegebouw een bul in het Latijn voorlezen en die samen met burgemeester Brouwer ondertekenen en aan een in zeventiende-eeuwse kledij gestoken ’Descartes’ overhandigen. De filosoof zal in even welluidend Latijn antwoorden.

Descartes woonde vanaf 1635 enige tijd in een huis aan de Maliebaan, naast het huidige aartsbisschoppelijk paleis, de ambtswoning van kardinaal Simonis. Hij schreef er een groot deel van zijn hoofdwerk ”Discours de la Méthode” (1637). Zijn filosofie sloeg aan bij studenten en enkele hoogleraren aan de prille universiteit, maar viel bij de academische godgeleerden op rotsige bodem. Ook stond zijn werk lange tijd op de lijst van verboden boeken (Index) van de Rooms-Katholieke Kerk.

De filosoof is vooral bekend geworden door zijn uitgangspunt ”ik denk dus ik besta”. Bij zijn zoektocht naar waarheid gebruikte Descartes de methode van radicale twijfel. De enige zekerheid die hij overhield, was het feit dat hij twijfelde en dus kritisch kon denken.