De affaire kwam aan het rollen door berichten in Britse en Duitse media. Wat is er volgens hun waarnemingen aan de hand? Roemeense vrouwen staan eicellen af. Die worden ingevroren, naar het Verenigd Koninkrijk gevlogen en daar beschikbaar gesteld voor kinderloze echtparen. Na de bevruchting met het sperma van de man, krijgt diens echtgenote het embryo ingeplant.

De donoren zouden -en dat geeft het geheel een commercieel karakter- een geldsom ontvangen van inmiddels circa 1400 euro. Dat bedrag stemt overeen met ongeveer de helft van een doorsnee jaarsalaris in Roemenië. Dat land hoopt in 2007 toe te treden tot de Unie.

Ook Israël en de VS maken trouwens volop gebruik van deze mogelijkheid om een zwangerschap tot stand te brengen bij patiënten die zich met vruchtbaarheidsproblemen bij een arts melden. Dit blijkt uit de website van de kliniek in Boekarest, met de naam GlobalArt, die via dat kanaal de eicellen aanbiedt. In Israël zouden reeds meer dan 1000 wat sommigen noemen ’postorderbaby’s’ zijn geboren.

Europarlementariër Maria Martens (CDA), die de kwestie heeft aangezwengeld op politiek niveau, bestempelt de informatie als „schokkend.” „Vanuit ethisch oogpunt onacceptabel en in strijd met de Europese regels”, zegt zij over de beschreven praktijken. Zij spreekt van „exploitatie van vrouwen, die veelal in een situatie van armoede verkeren en behoren tot groepen aan de rand van de samenleving.” Voorts wijst zij erop dat de ervaring leert dat betrokkenen door de vooraf noodzakelijke hormoonbehandeling en de operatieve ingreep erna gezondheidsrisico’s lopen.

Het handvest voor de fundamentele rechten van de burgers, dat straks zal zijn opgenomen in de gemeenschappelijke EU-grondwet, verbiedt om het menselijk lichaam en delen daarvan te gebruiken als bron van financieel gewin. Door de Unie zijn op dit terrein inmiddels meer gedetailleerde voorschriften vastgelegd. Die moeten uiterlijk in april 2006 door alle lidstaten zijn omgezet in nationale wetgeving. Volgens de bepalingen is donatie van weefsel en cellen alleen toegestaan als dat geschiedt op basis van vrijwilligheid en zonder betaling.

De Britse regering bevestigt de, zoals zij het aanduidt, import van eicellen. Zij vermijdt het woord handel, omdat zij geen bewijs heeft gevonden dat er vergoedingen in het geding zijn. Maar waarom zouden vrouwen van elders hun medewerking verlenen als daar niets tegenover staat? luidt de logische vraag.

De Roemeense autoriteiten op hun beurt laten weten dat door hun toedoen de omstreden kliniek inmiddels is gesloten en dat justitie een onderzoek instelt. Binnen het Europees Parlement leven er twijfels op dat punt. Op de internetpagina wordt namelijk nog steeds met eicellen geadverteerd.

Het EP zal donderdag een resolutie aanvaarden waarin het de Europese Commissie verzoekt duidelijkheid te verschaffen over wat er precies gebeurt. Praten we misschien over het topje van een ijsberg? wil iedereen weten. De verontwaardiging is in ieder geval groot. „Uitbuiting van vrouwen, schending van de menselijke waardigheid”, luiden de kwalificaties in dit verband. „We moeten deze markt absoluut de kop indrukken” en „dit mag niet plaatsvinden binnen een geciviliseerde samenleving”, zijn meningen die breed opgeld doen binnen het EP.

Commissaris Kyprianou (Volksgezondheid) stelt zich echter terughoudend op. Hij zegt de bezorgdheid te delen, maar verschuilt zich vervolgens achter de beperkte bevoegdheden in deze situatie. „De verantwoordelijkheid ligt vooral bij de lidstaten. Die moeten dit aanpakken”, betoogde hij dinsdagavond in een kort debat. En verder roept hij op de vrijwillige en onbetaalde donatie van organen en cellen aan te moedigen, zodat er geen tekorten optreden, want die vormen vaak de aanleiding tot commerciële activiteiten in deze sfeer.