De oorlogen in Oekraïne en Israël zijn dagelijks in het nieuws. De benarde omstandigheden in Congo, Sudan, Afghanistan en Bangladesh veel minder. Reden voor het Rode Kruis een socialemediacampagne rond die landen te beginnen. Met als motivatie: ”Miljoenen mensen in nood, maar bijna niemand die het ziet.”

Reijnoudt heeft er al veel van gezien sinds hij eind maart met zijn vrouw en drie kinderen vanuit Scherpenzeel werd uitgezonden naar Afrika. Nu is hij even op vakantie in Kenia. Verplicht: missieorganisatie MAF wil dat personeel na maximaal veertien weken in Zuid-Sudan een week op adem komt in het buurland. Om het mentaal vol te kunnen houden.

De piloot en zijn gezin wonen op een compound in hoofdstad Juba. Op dit hoog ommuurde terrein, 160 bij 60 meter groot, speelt het leven van de dertig westerlingen zich grotendeels af. „Op het platteland mogen we niet komen en in een deel van Juba ook niet. Te gevaarlijk. Rond zes uur ’s avonds is het pikdonker. Dan komen we niet meer buiten de compound.”

Inflatie

Zuid-Sudan is het jongste land ter wereld. Na decennia vol geweld splitste het zich in 2011 af van Sudan. De hoop dat nu alles beter zou gaan, werd snel de grond in geboord. Er volgde een burgeroorlog in 2013, en opnieuw een in 2016. „De generatie die nu over straat loopt, heeft alleen maar oorlog gezien. Ze leeft in een maatschappij zonder structuur. Er is gebrek aan alles. De bevolking zit in een vicieuze cirkel. Meer dan 60 procent kan niet in het eigen levensonderhoud voorzien. Er is honger, er is dagelijks wapengeweld.”

„Er is gebrek aan alles. De bevolking zit in een vicieuze cirkel” - Gerbrand Reijnoudt, MAF-piloot

De economische situatie is slecht. „Toen we hier kwamen, kon je een dollar wisselen voor 1900 Zuid-Sudanese pond. Nu voor bijna 4000 pond. Dus de waarde van het geld is in vier maanden tijd gehalveerd. Laten mensen in het Westen zich eens voorstellen dat ze opeens de helft minder te besteden hebben.”

Als de hulpverleners in Juba moeten zijn, rijden ze met de autodeuren op slot. „Beroving is een serieus probleem. Drukke plaatsen moeten we vermijden. Je kan zomaar per ongeluk in een verkeerde situatie belanden.”

Onveilig

De economie drijft op de export van olie. Maar die hapert, want een van de pijpleidingen is kapot. „Het is een ingewikkelde cocktail van problemen, waarin alles met elkaar samenhangt”, vat de piloot samen. „Na de laatste burgeroorlog krabbelde het land langzaam op, maar de afgelopen twee jaar is er een terugslag door de instabiliteit in de regio.”

De benarde omstandigheden verergeren namelijk doordat dagelijks 500 à 1000 vluchtelingen vanuit Sudan –waar nog steeds wordt gevochten– Zuid-Sudan binnenkomen. Die moeten onderdak vinden in een land waar veel burgers zelf al ontheemd zijn.

Organisaties als de Verenigde Naties, het Rode Kruis, ZOA en Artsen zonder Grenzen bouwen tentenkampen op en bieden voedselhulp. Mission Aviation Fellowship (MAF) zorgt voor vervoer door de lucht. Reijnoudt mag nog niet achter de stuurknuppel: eerst moeten zijn Europese brevetten zijn omgezet in Keniaanse, en procedures duren lang.

Het team in Juba beschikt over vijf Cessna Caravans, vliegtuigen die veertien mensen of duizend kilo vracht kunnen vervoeren. „Er is veel vraag naar vliegverbindingen, ook omdat vervoer over land vaak niet kan: te gevaarlijk –zelfs beveiligde transporten worden aangevallen– en de wegen zijn slecht. Zuid-Sudan is ongeveer zo groot als Frankrijk, maar heeft slechts 300 kilometer asfalt.”

Door de aanwezigheid van de MAF kunnen hulpverleners hun werk langer voortzetten: „Ze weten dat ze geëvacueerd kunnen worden als het nodig is.”

Verkiezingen

De problemen in Sudan worden veroorzaakt door een machtsstrijd tussen gewapende groepen. De hulpverleners in Zuid-Sudan houden er rekening mee dat het geweld ook daar weer kan oplaaien. „Er zijn verkiezingen uitgeschreven voor 22 december, de eerste sinds het land in 2011 onafhankelijk werd. Het is echter de vraag of het lukt ze op een verantwoorde wijze te organiseren. Als de verkiezingen weer worden uitgesteld, kan dat tot onlusten leiden. Als de stembusgang doorgaat, kan de uitslag voor onrust zorgen. In een land waar zoveel wapens in omloop zijn. Als hulpverleners wegen we af hoe lang we kunnen blijven.”

Voor het personeel is het leven zwaar. „Het is afhankelijk werk, want je voelt je voortdurend onder druk staan. Tijdens de vijf jaar opleiding hebben we een uitgebreide veiligheidstraining gekregen: hoe beweeg je je in een crisisgebied. Ook de drie maanden onderwijs aan Christian College All Nations in Engeland waren heel waardevol.”

Ondanks alles voelt het goed in Zuid-Sudan te zijn, zegt Reijnoudt. „Als wij het voor het zeggen hadden, zouden we nog ons comfortabele leventje in Nederland leiden, maar we voelden ons geroepen dit werk te gaan doen. We mogen iets betekenen voor mensen die het slecht getroffen hebben. Het valt westerlingen niet kwalijk te nemen dat ze zich de omstandigheden hier niet kunnen voorstellen. Maar het is wel erg als probleemgebieden van de radar verdwijnen.”