„Ik neem volledig afstand van de term omvolking”, zei PVV’er Marjolein Faber vorige week tijdens haar hoorzitting in de Tweede Kamer. Als bij PVV, VVD, NSC en BBB al de hoop bestond dat die geste de oppositie woensdag tijdens het debat over de regeringsverklaring mild zou stemmen, werd die al snel finaal de grond in geboord.

Oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA) begon zijn inbreng rustig en inhoudelijk, maar toen hij het einde naderde, joeg hij de PVV alsnog de gordijnen in met de woorden: „Voor het eerst neemt een partij met extreemrechtse ideeën plaats in het regeringsvak. Daarin zitten mensen die racistische complottheorieën propageren en journalisten, rechters, wetenschappers en volksvertegenwoordigers aanvallen.”

Als door een adder gebeten reageerde PVV-voorman Geert Wilders: „Waar haalt u het lef vandaan om onze mensen als racisten te bestempelen?”

„ De geloofwaardigheid van het nieuwe kabinet is al beschadigd voordat het is begonnen” - Henri Bontenbal, CDA-leider

Maar wat Timmermans zei, bleek onder de oppositie breed te leven: het PVV-verweer dat degenen uit de partij die de term omvolking gebruikten daarmee alleen de aandacht wilden vestigen op een in hun ogen zorgelijke, demografische trend, zonder de link te leggen met de bijbehorende complotgedachten, gaat niet op. CDA-leider Henri Bontenbal haalde er een tweet van Faber bij uit oktober 2020 om dat te onderbouwen. De PVV’er, die toen nog senator was, beschuldigde toenmalig D66-minister Sigrid Kaag daarin geld te pompen in het VN-netwerk „dat een agenda uitrolt van antisemitisme, terrorisme en omvolking.”

Dat er geen agenda achter die woordkeus zat, is daarmee niet vol te houden, concludeerde Bontenbal. Zijn conclusie was glashard: doordat VVD en NSC Wilders’ personeelsselectie hebben goedgekeurd, is de geloofwaardigheid van het nieuwe kabinet al beschadigd voordat het begonnen is.

Mestdebat

In het debat, dat gaandeweg grimmiger van toon werd, kreeg ook BBB het zwaar te verduren. Volgens de agenda van de Tweede Kamer zouden de landbouwwoordvoerders woensdagavond nog in debat gaan met de nieuwe BBB-minister Femke Wiersma om helder te krijgen hoe zij de mestcrisis in de agrarische sector denkt te bestrijden. Maar door een ondoorzichtig schaakspel achter de schermen, waarin BBB de hoofdrol speelde, lijkt dit debat over het zomerreces te worden getild.

Zodra de Kamer daar lucht van kreeg, stormde Bontenbal, die bij de verkiezingen van november een deel van zijn aanhang kwijtraakte aan BBB, naar voren om te eisen dat Van der Plas dat persoonlijk terug zou draaien. Die verklaarde uit oogpunt van gezonde arbeidsverhoudingen voorzichtig om te willen gaan met beginnende bewindslieden. Het beeld dat zich opdrong, was echter dat BBB Wiersma in bescherming neemt, omdat ze zich niet sterk genoeg voelt voor een turboconfrontatie met de Tweede Kamer.

Her en der namen oppositiepartijen de gelegenheid te baat om af te tasten in hoeverre een gezamenlijk optrekken met een van de coalitiepartijen straks tot de mogelijkheden behoort. D66-voorman Jetten had geluk; VVD-voorvrouw Yeşilgöz verklaarde bereid te zijn om samen met D66 te bezien in hoeverre de wetgeving over meerouderschap en draagmoederschap kan worden verruimd.

ChristenUnie en SGP tastten af of NSC zich sterk wilde maken voor minder abortussen én of de partij mee wil werken aan een eerlijker fiscale behandeling van eenverdieners, maar voorman Pieter Omtzigt hield in beide gevallen de boot af.