Tussen zaterdagmorgen en maandagavond waren er onweersbuien en wervelstormen in de staten tussen New York aan de oostkust en staten in het zuidwesten van de VS. Daarbij werden windsnelheden van meer dan 220 kilometer gemeten. Volgens de Amerikaanse National Weather Service raasden zaterdag in totaal 25 tornado’s door Arkansas, Kentucky, Oklahoma en Texas.

In de nasleep van deze zogenoemde tornado-uitbraak trokken zondag en maandag hevige wervelstormen en zware onweersbuien over grote delen van het (noord)oosten van Amerika. Meer dan 6 miljoen mensen waren zondagmiddag gewaarschuwd voor een mogelijke tornado. Daarnaast moesten 18 miljoen rekenen met een ”verhoogd” risico op zwaar weer.

Pad van vernietiging

De tornado’s en onweersbuien hadden enorme schade tot gevolg. Tot maandagavond waren er 23 dodelijke slachtoffers geteld. De zware regenval leidde in sommige gebieden tot overstromingen. De gouverneurs van Texas, Oklahoma en Kentucky riepen voor sommige gebieden de noodtoestand uit.

Het vliegverkeer ondervond veel hinder. Extra complicerende factor was dat de dagen tussen donderdag en dinsdag tot de drukste van het jaar behoren. Maandag was het Memorial Day, een nationale feestdag waarop ieder jaar de omgekomen militairen worden herdacht. Veel mensen reisden vanwege het lange weekend naar familie of vrienden.

President Biden betuigde in een verklaring zijn medeleven aan degenen die door de stormen zijn getroffen. Verder bedankte hij de hulpdiensten voor hun werk. „Jill en ik bidden voor degenen die op tragische wijze hun leven hebben verloren als gevolg van verwoestende tornado’s die door Texas, Arkansas en Oklahoma raasden, die hele gemeenschappen met de grond gelijk maakten en die een spoor van vernietiging achterlieten”, aldus de president.

De VS krijgen ieder jaar tussen april en juni te maken met gemiddeld meer dan duizend tornado’s, al is er soms groot verschil tussen het ene en het andere jaar. Dit voorjaar zijn er veel tornado’s geweest, die bovendien ook heftig waren. Met name in de maand april waren het er veel. Het hoogste aantal was in april 2011. Toen raasden er maar liefst 857 tornado’s door het land, waarvan 226 alleen al op 27 april, een dagrecord.

Koploper

Tornado’s ontstaan vanuit een onweersbui, door een groot temperatuurverschil tussen de warme lucht aan de grond en de koude lucht op grote hoogte. In de onweersbui botsen dan de koude (neergaande) en warme (opgaande) luchtstromingen tegen elkaar.  De lucht aan de grond wordt dan als het ware opgezogen. Daarbij kunnen niet alleen stof en gruis van de grond maar ook voorwerpen meegenomen worden. Daardoor wordt de trechtervormige slurf van de tornado zichtbaar. Veruit de meeste tornado’s komen voor in de staten Texas, Oklahoma, Kansas, South Dakota, Iowa en Nebraska. Absolute koploper is Texas met gemiddeld 155 tornado’s per jaar. Tweede is Kansas met 96 tornado’s.

De zes genoemde staten, gelegen in het centrale deel van de VS, dragen samen de naam ”Tornado Alley”. In deze corridor stroomt koude lucht vanuit Canada over de Rocky Mountains naar de hogere luchtlagen. In de lagere luchtlagen komt warme, vochtige lucht vanuit de Golf van Mexico het gebied binnen. Daardoor kan de lucht op de grond tot wel 70 graden verschillen met de lucht op 10 kilometer hoogte. Hoe hoger het temperatuurverschil, hoe sneller de lucht stijgt en hoe krachtiger de tornado kan worden. Dit is ideaal voor een zeer instabiele opbouw van de atmosfeer.

Bouwvoorschriften in het gebied van de Tornado Alley zijn veelal strenger dan elders in de VS. Daarbij gaat het vooral om de constructie van de daken en om de verbinding tussen de fundering en de muren die daarop staan. Veel huizen in deze gebieden zijn voorzien van een stormkelder of van verankerde ligbaden, waardoor mensen enigszins beschermd zijn als delen van hun woning dreigen te worden weggevaagd. Ook kennen veel plaatsen tornadosirenes waarmee inwoners worden gewaarschuwd als er een storm aan komt.