De PvdA presenteerde woensdag haar visie op de toekomst van het grondwetsartikel over de vrijheid van onderwijs. In de nota staan drie voorstellen die christelijke scholen en ouders in problemen kunnen brengen.

Het eerste is dat scholen niet langer een toelatingsbeleid mogen voeren. De school moet elke ouder die bereid is de grondslag te respecteren, toelaten. De PvdA heeft een initiatiefwetsvoorstel hierover gereed. De maatregel treft direct orthodoxe scholen, zoals joodse en reformatorische. Die vragen veelal de grondslag te onderschrijven. „Alleen als blijkt dat de maatregel deze scholen in zeer grote moeilijkheden brengt, wil de PvdA een uitzondering overwegen”, zo zei fractievoorzitter Bos woensdag.

Het tweede PvdA voorstel kan orthodoxe ouders van kinderen met leerachterstanden in problemen brengen. De sociaal democraten willen dat scholen en gemeenten in overleg bepalen welke achterstandsleerling naar welke school gaat. In het uiterste geval mogen gemeenten leerlingen toewijzen aan een school die niet de eerste voorkeur van ouders is. Zo kan een achterstandsleerling met een reformatorische achtergrond in het openbaar onderwijs terechtkomen.

Het laatste controversiële voorstel betreft de versterking van medezeggenschap van ouders. In combinatie met de acceptatieplicht betekent dat meer invloed van ouders op grondslagwijziging van de school.

CDA kamerlid De Vries vindt dat de PvdA een verkeerde koers kiest. „De sociaal democraten geven gemeenten een te sterke regierol in het onderwijs. Wij krijgen straks niet één minister van Onderwijs, maar 500; in elke gemeente één.”

Invoering van acceptatieplicht noemen CDA en VVD „een oude reflex.” De PvdA kan volgens De Vries niet met cijfers hard maken dat het bijzonder onderwijs onvoldoende achterstandsleerlingen (van allochtone afkomst) toelaat. De VVD ziet vooral om praktische redenen bezwaren. Kamerlid Balemans: „Als een school erg populair is, zal dat tot een toestroom van leerlingen kunnen leiden. Kwaliteitsverlies ligt dan voor de hand.”

Het PvdA idee om achterstandsleerlingen te spreiden over scholen, is volgens De Vries en Balemans „ouderwets dirigistisch overheidsdenken.” „Voor het wegwerken van achterstanden moeten we keihard inzetten op kwaliteit”, aldus de VVD’er.

Ook aan medezeggenschapsraden die aan de grondslag kunnen morrelen, hebben CDA en VVD geen behoefte. „De insteek van de PvdA is mij te veel gericht op verandering van grondslag. Als je dat wil, raak je snel de grenzen van het verenigings en stichtingsrecht”, aldus De Vries. Balemans: „Het is prima als ouders en scholen praten over de grondslag, maar laat het een organisch proces zijn. Het kan niet zo zijn dat een medezeggenschapsraad in een vergadering besluit de grondslag te wijzigen.”