Rekenkamer legt vinger bij gebrekkige slagkracht overheid
De Algemene Rekenkamer maakt zich zorgen om de slagvaardigheid van de rijksoverheid. Aan politieke ambities ontbreekt het niet, maar door onder meer personeelstekorten, knellende regels en procedures, en verouderde systemen zijn ministeries en uitvoeringsorganisaties vaak niet in staat die ook waar te maken.
Het nu demissionaire kabinet had plannen om in drie jaar tijd bij elkaar 76 miljard euro extra uit te geven. Maar alleen al vorig jaar bleef meer dan 7 miljard euro „op de plank liggen”, constateerde de Rekenkamer woensdag in het jaarlijkse verantwoordingsonderzoek .
De chaos bij het herstel van het toeslagenschandaal laat volgens het onderzoek „op pijnlijke wijze” zien hoe beleid vastloopt in de uitvoering. Dat komt door te ingewikkelde regels, maar ook door een gebrek aan menskracht. In vier jaar is het aantal vacatures bij de rijksoverheid verviervoudigd naar 32.000.
De Rekenkamer constateert verder dat ministeries slechts „matig inzicht” bieden in wat zij precies weten te bereiken met extra geld dat voor allerlei zaken wordt uitgetrokken. In hun jaarverslagen vermelden zij lang niet altijd welke resultaten zijn behaald. Dat is onder meer het geval bij extra uitgaven voor het terugdringen van drugssmokkel, hulp aan kwetsbare regio’s, onderhoud van rijkswegen en sociale advocatuur.
Wel is over de hele linie de rechtmatigheid verbeterd. Van minder dan 1 procent van alle uitgaven kan de rechtmatigheid niet met zekerheid worden vastgesteld. Daarmee voldeed het kabinet afgelopen jaar voor wat betreft de uitgaven weer aan de normen. Die bepalen onder meer dat de bestemming van de uitgegeven bedragen goed is verantwoord en dat procedures, zoals het tijdig informeren van de Tweede Kamer, voldoende zijn gevolgd.
Bij de ruim 400 miljard euro aan verplichtingen is de onzekerheid nog wel groter dan 1 procent. Dat komt met name op het conto van het ministerie van Volksgezondheid, dat in de coronajaren verplichtingen is aangegaan waarvan het de rechtmatigheid niet heeft kunnen aantonen.
Het aantal onvolkomenheden dat de Rekenkamer constateert bij de ministeries, is afgenomen. Het zijn er 36, tegen 44 een jaar eerder.
„Verantwoordingsdag is resultatendag”, zei president Pieter Duisenberg van de Rekenkamer woensdag in een toelichting tegenover NRC Handelsblad. In het interview hekelt hij onder meer het gegeven dat de asielbegroting de afgelopen 23 jaar 21 keer naar boven moest worden bijgesteld. „Dat kun je gewoon voorzien. Na 21 van de 23 keer is dat geen verrassing meer, maar een symptoom van heel slechte controle”, aldus Duisenberg.
