Welk soort producten dragen op dit moment allemaal het stickertje ”Made in China”? Een banale vraag, maar wel een die zorgt voor spanningen op het wereldtoneel. Die drie woorden staan namelijk niet meer alleen op goedkope kleding en speelgoed dat snel stukgaat, zoals het cliché wil, maar ook op allerlei geavanceerde technologie waar het Westen leidend in is. Of in sommige gevallen: was.

Europese en Amerikaanse politici vrezen daarom dat hun eigen industrie de pas af wordt gesneden door Chinese fabrikanten. Die zouden namelijk alles en iedereen kapotconcurreren met hun hoogwaardige, goedkope spullen. Maar dat proces is al een tijd aan de gang.

Techsector

De tijd van alleen maar goedkope kleren en speelgoed is wel echt van begin deze eeuw, zegt Chinaonderzoeker Xiaoxue Martin van Instituut Clingendael. Al jaren probeert president Xi Jinping meer in te zetten op hoogwaardige export. Bijvoorbeeld met zijn programma Made in China 2025 van een paar jaar geleden, waarin hij onder meer doelstellingen bedacht voor de techsector.

Om te zien wat dat betekent voor de import in het Westen, moet je onder meer bij de Rotterdamse haven zijn. Daar komen veel van de grote containerschepen uit China binnen. Soms met Nederland als eindbestemming, soms als doorvoerpunt naar een ander West-Europees land. Vooral Chinese computers en aanverwante producten varen nu veel vaker de haven binnen dan twintig jaar geleden, blijkt uit onderzoek waar Martin aan meewerkte.

Handelsrestricties

Rond 2005 ging het nog om zo’n 4 miljard euro aan Chinese computers, in 2009 was dit al 9 miljard en in 2021 piekte het op ongeveer 20 miljard euro. Ook waarde van de invoer van Chinese halfgeleiders, oftewel computerchips, steeg hard in de afgelopen jaren: van nog geen 1 miljard euro in 2019 naar bijna 10 miljard euro in 2022. Eerder bleek al dat China wereldwijd de meeste elektrische auto’s produceert, en het land loopt ook al voorop met batterijtechnologie.

Rabobankeconoom Teeuwe Mevissen vindt het niet raar dat Europa en de Verenigde Staten steeds harder van zich afbijten. De VS doen dat door handelsrestricties in te voeren, de EU door onderzoeken te starten naar Chinese staatssteun in bepaalde sectoren. De belangen zijn dan ook enorm groot, zegt hij.

„Als je China geen strobreed in de weg legt, dan heb je hier over tien jaar helemaal geen auto-industrie meer” - Teeuwe Mevissen, econoom bij de Rabobank

„In Europa is de auto-industrie goed voor 6 procent van de hele economie. Als je China zo laat doorgaan, het land geen strobreed in de weg legt bij het exporteren van goedkope auto’s, dan heb je over tien jaar helemaal geen auto-industrie meer hier.”

Bewust goedkoop

Het Westen wordt nog niet aan alle kanten ingehaald. Hoewel de export van halfgeleiders toeneemt, beschikt China nog niet over de meest geavanceerde chipmachines. „En het land beseft steeds beter dat ze die machines ook niet meer gaan krijgen, daar zorgen de restricties van de VS wel voor”, zegt Mevissen.

Wel steekt China inmiddels miljarden in de sector, vervolgt hij, dus het kan dat ze het Westen alsnog voorbijstreven. „De eerste successen daarvan zijn al binnen”, voegt Martin toe.

Dat China het Westen overspoelt met goedkope spullen is deels bewust beleid van Xi, die wil dat andere landen meer afhankelijk worden van China. Maar de prijzen van veel Chinese producten zijn momenteel ook zo laag omdat niemand ze in eigen land wil kopen door een slecht presterende economie.

Met dat overschot zijn Chinese fabrikanten zelf ook niet blij. „Ik verkoop nu elektrische apparaten tegen de prijs van kool”, klaagde een tv-fabrikant onlangs tegen persbureau Reuters.