De gevolgen zijn groot. De impact is immens. Sexting –het verspreiden van seksueel getinte berichten of foto’s– en sextortion –het chanteren door middel van naaktbeelden– zet jongeren regelmatig aan tot wanhoopsdaden. Een van de bekendste voorbeelden daarvan is Amanda Todd. De Canadese tiener pleegde in 2012 zelfmoord, omdat intieme beelden die in handen waren van een afperser haar bleven achtervolgen.

In 2017 beroofde een 15-jarige jongen zich in Nederland van het leven, nadat hij ontdekte dat een naaktfoto van hem op internet circuleerde. In 2020 pleegde een Belgisch meisje zelfmoord, eveneens om de verspreiding van naaktvideo’s. Vorige maand werd de Brabantse Gianni de W. veroordeeld voor onlinemisbruik van in totaal dertig vrouwen en meisjes. In de slachtofferverklaringen wezen de vrouwen op de gevoelens van angst, afschuw, onmacht en walging die dit bij hen tot gevolg had.

Het zijn schrijnende casussen, die slechts het topje van de ijsberg vormen. Want de meeste gevallen van sexting en sextortion halen niet het nieuws en worden niet gemeld. De schaamte rond dit thema is groot, stelde het openbaar ministerie naar aanleiding van de zaak rond De W.

Dat Instagram jongeren in bescherming wil nemen tegen misbruik van intieme beelden is daarom een goede zaak. Concreet werkt het bedrijf aan een tool waarbij naaktfoto’s in privéberichten onherkenbaar worden gemaakt, het zogeheten blurren. Het is vervolgens aan de ontvanger om te bepalen of de foto getoond wordt of niet. Het filter gaat wereldwijd binnenkort aan bij tieners onder de achttien jaar. Verzenders van dergelijke beelden worden gewaarschuwd op te passen als zij gevoelige foto’s sturen. Ontvangers krijgen een melding waarin Instagram vraagt „verantwoordelijk” en „respectvol” met dergelijke content om te gaan.

Het bedrijf vestigt daarmee de aandacht op twee belangrijke waarden. Hoe nodig en nuttig ook, het is een illusie te denken dat beschermende tools op sociale media het probleem van sexting de wereld uit helpen. Zeker, socialemediabedrijven en overheden hebben een verantwoordelijkheid als het gaat om het zo veel mogelijk voorkomen van onlinemisbruik – juist omdat dwang niet zelden een rol speelt.

Bij opvoeders ligt echter de taak op meer diepgaand niveau het gesprek met jongeren over dit thema aan te gaan. De woorden respect en verantwoordelijkheid zijn het meer dan waard daarin betrokken te worden. Respect voor het eigen lichaam en voor dat van de ander verhoudt zich immers op geen enkele manier tot het zien, maken of verspreiden van seksueel getinte content via sociale media – hoe genormaliseerd dat in de Nederlandse samenleving ook lijkt.

Tegengaan van misbruik is hard nodig. Fundamentele gesprekken tussen opvoeders en jongeren rond dit thema niet minder. De stap van Instagram vormt voor dat laatste een goede aanleiding.