Het onderzoek van SWOV naar telefoongebruik in het verkeer is in opdracht van Interpolis verricht. Het aantal automobilisten die onderweg achter hun schermpje zitten, blijkt met bijna 12 procent toegenomen in zes jaar.

Het rapport, dat 2 april is gepubliceerd, toont aan dat bijna een vijfde van de volwassenen weleens vergadert in de auto. Meer dan de helft doet dit met beeld en geluid. Daarnaast blijkt dat bijna de helft van de autobestuurders berichten leest en verstuurt. En bijna 52 procent stelt weleens de navigatie in tijdens het rijden. Een toename van bijna 20 procent vergeleken met 2017, toen het onderzoek begon. Ook zit een tiende van de volwassen weleens te gamen in zijn vierwieler.

Wij denken dat we alles kunnen en vinden onszelf goede chauffeurs.

Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen is niet verrast door deze cijfers. „Mensen raken steeds meer vergroeid met hun telefoon. Ze kunnen dat ding niet lang alleen laten en hebben het gevoel dat ze onmiddellijk moeten reageren op elke piep of trilling”, vertelt Tertoolen. „Men denkt dat je snel moet antwoorden om hoog in de hiërarchie van collega’s en vrienden te blijven. De makers van de smartphones proberen deze angst om dingen te missen bewust te stimuleren, waar ze dus goed in slagen.” De gevolgen hiervan zijn groot, volgens de verkeerspsycholoog. Je beseft hierdoor namelijk niet meer wanneer je wel of niet je telefoon kunt gebruiken.

Wat ook meespeelt is zelfoverschatting. „Wij mensen denken dat we alles kunnen en vinden onszelf vaak goede chauffeurs. Wat anderen overkomt, gaat bij mij niet gebeuren. En negen van die tien keer gaat het ook goed wanneer je met je telefoon speelt in het verkeer. Mensen gebruiken hun telefoon dan ook vaak op rustige momenten in het verkeer. Maar het gaat nu juist om die ene keer dat het wel misgaat. Als er bijvoorbeeld op het verkeerde moment een kind uit de bosjes komt en je niet meer op tijd kunt stoppen.”

Dodelijk

Dat het gevaarlijk is om in het verkeer met je schermpje bezig te zijn, ondervond Lauranne Jansen, oprichtster van verkeersveiligheid stichting Yannick. Het is de naam van haar dochter, die ze acht jaar geleden verloor. Yannick werd onderweg naar haar werk aangereden door een onoplettende weggebruiker. Ze was 21 jaar. Justitie is ervan overtuigd dat de dader zat te appen toen het ongeval plaatsvond.

Het tragische incident maakt de cijfers van het rapport van SWOV pijnlijk voor Jansen. „Ik vind het verschrikkelijk om dit onderzoek te lezen. Mensen zijn zich er niet van bewust hoe levensgevaarlijk ze bezig zijn. In seconden ben je de dader of het slachtoffer. Toen mijn dochter was aangereden en ik hoorde dat ze niet meer geholpen kon worden, werd het zwart voor mijn ogen. Het is het ergste wat een ouder kan overkomen, zo plotseling je kind verliezen. Als ik in het verkeer mensen met hun telefoon bezig zie, rijzen mij dan ook de haren te berge.”

Campagne helpt niet

Om dit gevaarlijke gedrag in het verkeer te veranderen heeft de overheid veel campagnes gevoerd. De laatste heet MONO, wat staat voor één of alleen. De overheid wil met deze actie mensen aansporen alleen met de weg bezig te zijn in het verkeer. Dat je enkel met een campagne mensen tot ander gedrag kunt aanzetten is echter een grote misvatting, volgens verkeerspsycholoog Tertoolen. „Deze acties werken niet als gedragsveranderingsinstrument. Wat wel werkt, is dat je uitleg geeft over nieuwe maatregelen.”

Zo heeft Tertoolen waardering voor een nieuwe maatregel in België. Daar kunnen automobilisten voor vijftien dagen hun rijbewijs kwijtraken als ze achter het stuur worden betrapt met hun telefoon. „Dat geeft bij bestuurders meer angst dan even een boete betalen, zeker bij de rijkere burgers. En degenen die na de inname van hun rijbewijs toch gaan rijden riskeren een strafblad. Al deze maatregelen zullen het verkeer een stuk veiliger maken.”