Een tijger, een zwaard, een stoel, een driewieler. De straten van Lahore hangen vol posters met partijsymbolen. De plaatjes helpen minder geletterde kiezers in Pakistan om hun favoriete partij of kandidaat te identificeren op de stembiljetten. Eén symbool ontbreekt dit jaar: de cricketbat van de PTI, de partij van oud-premier en cricketlegende Imran Khan. Khan, die van 2018 tot 2022 premier was, zit in de gevangenis en zijn partijgenoten mogen zich alleen als onafhankelijke kandidaat verkiesbaar stellen.

Voor veel aanhangers van Khan, die met zijn vurige toespraken tegen de politieke inmenging van het Pakistaanse leger een gevoelige snaar onder jonge Pakistanen wist te raken, betekent dit dat ze niet gaan stemmen. Maar ook onder veel andere kiezers in Lahore, een stad van bijna 14 miljoen inwoners, ontbreekt enthousiasme. „Mijn stem maakt geen verschil”, zegt Mohammad Sher, de eigenaar van een kleine mobiele telefoonwinkel en geen fan van Khan. „Of ik nu ga stemmen of niet, Nawaz Sharif gaat winnen, want hij is gekozen door het leger.”

Arrestaties

Het Pakistaanse leger heeft achter de schermen een flinke vinger in de politieke pap. De legerleiding zal dit publiekelijk niet toegeven, maar het wordt algemeen aangenomen dat Sharif, leider van de partij Pakistan Muslim League – Nawaz (PML-N), de favoriete kandidaat is. Ook is er weinig twijfel dat het speelveld in de aanloop naar de verkiezingen naar gelang deze voorkeur werd gemanipuleerd. De mensenrechtenorganisatie Human Rights Commission of Pakistans (HRCP) observeerde de afgelopen maanden selectief gebruik van de wet, willekeurige arrestaties en partijdige rechtspraak – gericht tegen Khans partij.

„Het is vrij normaal in Pakistan dat het de partij die de macht verliest onmogelijk wordt gemaakt om bij de volgende verkiezingen meteen weer aan de macht te komen”, zegt Ahmed Bilal Mehboob, oprichter van de onafhankelijke denktank Pildat.

Toch is Sharif niet de enige speler. En het wordt nog spannend hoeveel zetels zijn partij gaat winnen, en welke kleine partijen en onafhankelijke kandidaten in het parlement komen.

Alles duurder

Waarschijnlijk zal Sharif de steun nodig hebben van de Pakistan People’s Party, geleid door Bilawal Bhutto, de 35-jarige zoon van de in 2007 vermoorde oud-premier Benazir Bhutto. „Als je hoort hoe hij nu over Sharif praat, vraag je je af of hij die steun wel gaat krijgen”, zegt Iftikhar Ahmed, een politiek analist bij het televisiestation Saama TV. Volgens hem heeft de zwevende kiezer veel invloed. „In 2018 werden 87 zetels gewonnen met een verschil van minder dan 1000 stemmen. Maar de opkomst was toen laag, vooral onder jongeren. Als zij nu wel gaan stemmen, dan kan de uitslag weleens spannend worden.”

Dit geeft kleinere partijen moed. Zo voert in de arbeiderswijk Chungi Amar Sidhu de nieuwe marxistische partij Haqooq Khalq Party campagne. „Als we één zetel kunnen winnen, dan kunnen we ons gaan bewijzen”, zegt Farooq Tariq, voorzitter van de partij. In de jaren zeventig woonde hij in Amsterdam, in ballingschap tijdens een militaire dictatuur in Pakistan. Nu hoopt hij een nieuwe arbeidersbeweging te kunnen opbouwen. Hij is kritisch op de inmenging van het leger en de financiële hulp die Pakistan krijgt van het IMF. Door de strikte voorwaarden zijn de energieprijzen het afgelopen jaar enorm gestegen, terwijl de voedselinflatie ook al torenhoog was. „We moeten stoppen met internationale schulden betalen en dit geld inzetten voor ontwikkeling waar gewone mensen wat aan hebben,” zegt Tariq.

Jamila, een huisvrouw van in de dertig die in de buurt boodschappen aan het doen is, haalt haar schouders op. „Ik heb weinig vertrouwen in politici. Mijn voornaamste probleem is dat alles duur is geworden. Maar politici doen niets voor de gewone mensen.” Toch zegt ze te gaan stemmen, en wel op de partij van Sharif. „Omdat hij wegen bouwt.” Sharif staat bekend om grote infrastructuurprojecten, deels met Chinees geld betaald.

Persoonlijke gunsten

„Wanneer je mensen vraagt wat voor hen de belangrijkste reden is voor hun keuze in de verkiezingen, dan zeggen ze ontwikkeling”, zegt Mehboob van Pildat. „Maar als je het mij vraagt, stemmen mensen op basis van persoonlijke gunsten, vooral op het platteland. De kandidaat die mensen helpt met politiezaken of de aanvraag van een identiteitsbewijs, maakt meer kans.”

Om die reden werkt de perceptie dat het almachtige leger de premier al gekozen heeft de uitslag in de hand. „Je ziet bij elke verkiezing dat de peilingen vlak voor de verkiezingen omslaan. Al was Imran Khan in recente peilingen nog populair, nu het zeker is dat hij niet aan de macht kan komen, zullen zwevende kiezers eerder strategisch stemmen. Als de winnende partij ook hun kiesdistrict vertegenwoordigt, dan hebben zij daar praktisch meer aan.”

De kandidaat van de Haqooq Khalq Party, Ammar Ali Jan, wordt met rozenblaadjes besprenkeld terwijl hij door de wijk loopt. Voorzitter Tariq weet heel goed dat het gejuich zich niet per se in stemmen zal vertalen. „Ik weet niet of we gaan winnen, maar we hebben in elk geval een indruk achtergelaten.”