Vergeleken met haar vele regeringsjaren viel het officiële moment van de troonsafstand van koningin Margrethe II vorige week bijna in het niet. De abdicatie vond plaats in een buitengewone vergadering van de Raad van State in Kasteel Christiansborg in Kopenhagen. Het aftreden nam luttele minuten in beslag, waarin koningin Margrethe haar handtekening zette onder de akte van abdicatie. Daarna stond ze op en nodigde haar zoon als de nieuwe koning Frederik X uit om plaats te nemen op haar stoel. De koningin sprak hardop de wens „Gud bevare Kongen” (God bescherme de koning) uit. Met deze ene zin bevestigde Margrethe nog eens dat er nu echt een einde was gekomen aan een tijdperk. Ze nam vervolgens letterlijk afstand; ze verliet zichtbaar geëmotioneerd de paleiszaal. De koningin kwam per Gouden Bruiloftskoets en vertrok per hofauto weer naar haar huis in de zuidelijke vleugel van haar winterresidentie Amalienborg.

Tekenen

Een dag na haar troonsafstand kwam de 83-jarige koningin alweer in actie. Ze was aanwezig bij het bezoek dat het kersverse koningspaar Frederik en Mary bracht aan het Deense parlement. Ook kroonprins Christian, prinses Benedikte –een zus van Margrethe– en jongste zoon prins Joachim waren bij het bezoek aanwezig.

Met het bezoek zette koningin Margrethe de toon voor haar leven na de troon. Formeel behoudt de koningin een deel van haar personeel en zal er een herschikking komen van haar hofhouding. Het wijst erop dat Margrethe zichtbaar zal blijven in Denemarken. Een groot voordeel zal zijn dat ze meer keuzevrijheid heeft in de activiteiten die ze zal doen en ook haar eigen tempo kan bepalen. Margrethe staat bekend als een creatieve koningin; ze zal ongetwijfeld meer tijd kunnen besteden aan haar artistieke hobby’s, zoals tekenen en het ontwerpen van decors en kostuums.

Regent

Het Deense hof maakte vorige week bekend dat koningin Margrethe een vertegenwoordigende rol zal blijven houden in Denemarken. Ze blijft bijvoorbeeld regent. Dat betekent dat ze Frederik kan vervangen als hij in het buitenland verblijft. Sinds kroonprins Christian meerderjarig is, kan hij ook optreden als regent, al zal zijn focus vooral liggen op zijn studies. Ook prins Joachim en prinses Benedikte blijven beschikbaar als regent.

In Denemarken is het uniek dat het land nu te maken heeft met een nieuw koningspaar én de voormalige regerende koningin. Margrethe is de eerste Deense monarch in 900 jaar die abdiceert. Het is dus ook voor de Denen een nieuwe ervaring dat het land nu twee koninginnen telt en Margrethe haar eigen plek zal innemen aan het Deense hof. In andere landen, waaronder Nederland, België en Spanje, is het juist gebruikelijk dat vorsten op leeftijd het stokje doorgeven aan hun opvolger.

Prinses Beatrix

Drie dagen voor haar 75e verjaardag, op 28 januari 2013, kondigde koningin Beatrix in een korte tv-toespraak vanuit Paleis Huis ten Bosch haar abdicatie aan. De toenmalige koningin gaf aan dat ze dankbaar was dat ze deze bijzondere verjaardag in goede gezondheid kon vieren. Ook werd in 2013 het 200-jarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden herdacht. Deze bijzondere gebeurtenissen vielen samen en lieten Beatrix besluiten om in datzelfde jaar, na 33 jaar koningschap, terug te treden. Op 30 april 2013 werd Willem-Alexander ingehuldigd als koning. Sinds haar abdicatie wordt Beatrix, net zoals voordat ze koningin werd, aangesproken als prinses.

Ze verhuisde in 2014 naar het gerenoveerde Kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche en leidt daar een rustiger leven, omdat allerlei plichtplegingen wegvielen. Zo hoefde de nauwgezette prinses geen staatsbezoeken meer voor te bereiden.

De frequentie van haar openbare optredens in het land nam ook duidelijk af, maar de bijna 86-jarige Beatrix is nog steeds een betrokken oud-vorstin. Ze bezoekt graag initiatieven die ze een warm hart toedraagt en komt ook graag in het Caraïbisch deel van het koninkrijk. Op gezette tijden is de prinses altijd present, zoals bij de traditionele nieuwjaarsontvangsten van het koningspaar.

Naast haar werkbezoeken kan de prinses ook meer tijd besteden aan haar hobby’s, zoals paardrijden, wandelen, skiën en boetseren.

Koning Albert II

Na twintig jaar koningschap zat het erop voor koning Albert van België. Op 21 juli 2013 trad hij af en werd kroonprins Filip koning. Het was een extra bijzondere dag, want 21 juli is ook de nationale feestdag van België. Zijn gezondheid en leeftijd waren redenen voor Albert om terug te treden.

Na de troonsafstand deden Albert en Paola een fikse stap terug. Ze maken af en toe hun opwachting bij een concert of ander cultureel evenement, maar ze kiezen ervoor om hun tijd samen zo veel mogelijk in het buitenland door te brengen. Ze zijn graag in Italië, Paola’s thuisland.

De 89-jarige Albert en 86-jarige Paola hebben de laatste jaren hun reistempo moeten aanpassen, omdat ze beiden tobben met gezondheidsproblemen. In de Belgische media werd flink uitgepakt toen Albert en Paola vorig jaar op de nationale feestdag voor het eerst sinds tien jaar weer aanwezig waren voor het Te Deum in de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal in Brussel.

Dat het huwelijk van Albert en Paola geen schoonheidsprijs verdiende, is een publiek geheim. Vorig jaar sprak Paola zich voor het eerst uit over deze moeilijkheden. Alberts affaire en de buitenechtelijke dochter die daaruit voortkwam, deden hun huwelijk bepaald geen goed. Paola benadrukte dat Albert en zij de laatste jaren stap voor stap weer naar elkaar toe zijn gegroeid en er een proces van vergeving en verzoening heeft plaatsgevonden.

Koning Juan Carlos I

Op 22 november 1975 kreeg Spanje een nieuwe koning: Juan Carlos I. Het was het begin van een tijdperk, want Juan Carlos zou maar liefst veertig jaar staatshoofd zijn. Op 18 juni 2014 trad hij terug en werd hij opgevolgd door zijn zoon Felipe. Als officiële reden werd de zwakke gezondheid van Juan Carlos opgevoerd, maar feit was ook dat er nog maar weinig draagvlak was voor zijn koningschap. De koning kwam regelmatig negatief in het nieuws, bijvoorbeeld vanwege zijn deelname aan de olifantenjacht, maar ook vanwege zijn ontrouw in zijn huwelijk met koningin Sofía.

Na zijn troonsafstand kwam het leven van Juan Carlos niet bepaald in rustiger vaarwater terecht. Vanaf 2018 werd het voormalige staatshoofd in verband gebracht met een corruptieschandaal en geheime bankrekeningen in Zwitserland. Ook werd zijn betrokkenheid onderzocht bij de aanleg van een hogesnelheidslijn in Saudi-Arabië, waarvoor hij tientallen miljoenen euro’s cadeau zou hebben gekregen.

In augustus 2020 werd bekend dat Juan Carlos Spanje zou verlaten; hij wilde de positie van zijn zoon koning Felipe en het koningschap niet verder in gevaar brengen. Wrang genoeg moest Felipe de moderne monarchie waar zijn vader veertig jaar lang aan bouwde wel beschermen door de oude koning op afstand te zetten. Zo brak in de laatste fase van Juan Carlos’ leven een periode van ballingschap aan. De 86-jarige koning woont sinds drie jaar in de Verenigde Arabische Emiraten. Zijn familieleden bezoeken hem met een zekere regelmaat, maar een toegevoegde waarde voor Spanje heeft de oud-koning niet meer.