Wie over de A4 langs Dresden raast, komt waarschijnlijk nauwelijks in vervoering. De skyline biedt weinig aanleiding om op de rem te trappen. Toch bezit de Oost-Duitse stad een prachtig hart dat uitpuilt van de kunstschatten.

Zaterdag is het zestig jaar geleden dat geallieerde bommenwerpers even na tien uur ’s avond hun lading op de Altstadt wierpen en een vuurstorm ontketenden die het centrum van de kaart veegde. Een geraamte -muren van huizen en gebouwen- bleef staan. Onder de duizenden slachtoffers waren veel vrouwen, kinderen en vluchtelingen.

Vandaag de dag bepalen bouwkranen mede het silhouet van het stadshart. Met man en macht wordt gewerkt om gebouwen op te poetsen, dan wel te reconstrueren. De stad moet er bij de viering van het 800-jarig bestaan, volgend jaar, zo fraai mogelijk bijstaan.

De ruïne van het Korländerpaleis is een van de laatste zichtbare getuigen van de verschrikkingen. Resoluut wijst gids Helga Al Obiesi het idee van de hand om de zwartgeblakerde façade te laten staan als herinnering aan de verschrikkingen. „Ik laat deze plek niet graag zien. Dergelijke geluiden lieten tegenstanders van de restauratie van de Frauenkirche ook horen.”

Dit belangrijkste protestantse kerkgebouw van Duitsland is weer uit de as herrezen. Decennialang stond de ruïne symbool voor de verwoesting van Dresden. De Britten, die in de nadagen van de oorlog er hun brandbommen op lieten vallen, hopen dat het monument uit de achttiende eeuw een symbool van verzoening zal worden. Ze schonken het vergulde kruis op de 26 meter hoge koepel, die twee dagen na de verwoestende aanval instortte maar nu weer fier boven het stadsgewoel uitsteekt. Op 30 oktober krijgt de wederopbouw zijn bekroning met de officiële ingebruikname van de kerk.

Zwarte kleur
Veel gebouwen in de binnenstad hebben een zwart-witte schakering. „De zwarte kleur is geen gevolg van vervuiling”, legt Helga uit. „Zandsteen heeft een hoog mineralengehalte. Het aanwezige ijzer en mangaan oxideert, waarna uiteindelijk de zwarte kleur ontstaat. Ook de Frauenkirche zal over enkele decennia weer zwart zijn. Zandsteen werkt altijd en verpulvert op den duur. Na zo’n honderd jaar moeten delen vervangen worden.”

Veel van de tijdens de oorlog verwoeste gebouwen werden in de DDR-tijd hersteld, zoals de Semper Oper en de Katholische Hofkirche, een combinatie van Italiaanse en Duitse barokarchitectuur. Ze vormen met de Frauenkirche, de toren van het slot van August de Sterke en de kunstacademie de skyline van de Altstadt. Met bladgoud overtrokken beelden schitteren in de zon.

Toch is het niet alles goud wat er blinkt. Volgens de gids is Dresden twee keer verwoest, in 1945 en in 1949. „Het DDR-regime onteigende in 1949 alle inwoners. De mensen bezaten niets meer en waren daardoor niet geïnteresseerd in de herbouw van historische huizen. Al werden verschillende beroemde bouwwerken hersteld, andere gebouwen gingen tegen de vlakte, zoals de gotische Sophiënkirche, waar Schütz en Bach nog hebben gemusiceerd.”

Communisten uit het DDR-tijdperk drukten hun stempel op het centrum, met een opvallende voorkeur voor gewapend beton. Het Cultuurpaleis en het politiebureau hebben kraak noch smaak. De kolossen doen wat kilte betreft niet voor elkaar onder.

Wie het oude Dresden wil proeven, moet de Elbe oversteken naar de Innere Neustadt. Dit stadsdeel, ontstaan in de achttiende eeuw, had nauwelijks last van de Britse bommen. Veel barokke woningen zijn er dus écht oud. Verschillende gebouwen wachten smachtend op een restauratie, zoals een vervallen hotel waar al berken in de dakgoot groeien.

Schatkamer
Dresden is sinds eeuwen een belangrijk centrum van kunst en cultuur. Waar je ook komt, steeds weer zingt de naam rond van August de Sterke (1670-1733) -keurvorst van Saksen en koning van Polen- en van zijn opvolgers.

Puissant rijk moeten de keurvorsten zijn geweest. August verwierf in 1728 talloze beelden uit Rome, beroemd binnen de huidige sculpturenverzameling. August is ook ’vader’ van ”Das grüne Gewolbe”, een duizelingwekkende collectie kostbare kleinoden. Het puik van de edelsmeden kon zich destijds uitleven met goud, zilver, edelstenen, elpenbeen en dergelijke. In August vonden ze een dankbaar afnemer. Exorbitant is het tafereel van een oosters vorst waarin 5000 diamanten zijn verwerkt. De opdracht kostte de keurvorst meer duiten dan de realisering van zijn slot. De Saksische vorst voegde aan zijn collectie ook oudere schatten toe, waaronder ringen van Luther en Melanchthon. Een schatkamer waar je mond van openvalt.

En alsof dat nog niet genoeg is, kan de bezoeker in de Zwinger schilderijen, porselein, wapentuig, klokken en wetenschappelijke instrumenten bewonderen. August liet het weelderige gebouw neerzetten tegenover zijn slot, als ”Festsaal unter freiem Himmel”. Hij organiseerde grootse feesten op de binnenplaats, waarbij het volk vanaf het dak mocht toekijken.

De Zwinger herbergt tegenwoordig onder meer de wereldberoemde schilderijenverzameling van ”Alte Meister”, meer dan 760 doeken en panelen van Titiaan, Rafaël, Rembrandt, Rubens, Vermeer en andere Italiaanse, Vlaamse, Nederlandse en Duitse grootheden. Aardig is het Dresdner stadsgezicht uit 1748 van Bernardo Belotto. De toren van de Katholische Hofkirche stond er destijds nog niet. Geen nood, aan de hand van de bouwtekening schilderde hij een toren die in de steigers staat.

Enkele deuren verder bevindt zich nog een verzameling om van te watertanden. Eveneens bijeengesprokkeld door August de Sterke. Vazen, dierfiguren en serviesgoed vormen met elkaar een van de belangrijkste collecties Chinees, Japans en vroeg Meissner porselein. Buiten, in de Auguststrasse, kan de wandelaar zich verder vergapen aan porselein. Vijfentwintigduizend tegeltjes waren nodig om een optocht van Saksische vorsten uit te beelden.

Eerlijk gezegd is het een verademing om even uit te waaien op de Brühlsche Terrasse langs de Elbe. Deze promenade wordt wel ”het balkon van Europa” genoemd. Met minder grootse typeringen lijken ze in Dresden geen genoegen te nemen.

Meer informatie: Duits Verkeersbureau, 020-6978066, 0900-1091029 (folders), duitsland@d-z-t.com, www.duitsverkeersbureau.nl.