Misofonie betekent letterlijk het haten van geluid. Zeker in de laatste maand van het jaar, met nogal wat maaltijden die langer duren dan gebruikelijk, hebben mensen met deze aandoening het moeilijk. Tijdens het horen van specifieke geluiden als het eten van een appel of het slurpend naar binnen werken van een beker hete chocolademelk slaan in hun hoofd de stoppen door.

Nu zijn er veel mensen die zich ergeren aan eet- en schraapgeluiden, maar in dit geval gaat het veel verder. De huiskamer, de auto en het bed delen kan zomaar onmogelijk zijn, met allerlei problemen op het gebied van werk en relatie tot gevolg.

Tot tien jaar geleden had nog nauwelijks iemand van misofonie gehoord, maar het probleem is zeker niet nieuw. Ervaringsdeskundige Kayleigh Hillebrand, orthopedagoog bij De Praktijk4Kids, spreekt erover in de podcast ”SoundBites”, een initiatief van psycholoog Karin Overtoom, die op internet te vinden is als de misofoniepsycholoog en (online)behandelingen geeft. Ze is overigens nog steeds op zoek naar mensen die over hun ervaringen met misofonie willen vertellen. Ook verhalen van ouders, broers en zussen en partners van mensen met misofonie zijn waardevol.

Kayleigh groeide op in een gezin van vijf personen en kan zich het moment dat misofonie bij haar een probleem werd nog goed herinneren. „We waren op vakantie. Ik was 11, lag in de tent en kon niet slapen. Dat maakte me gestrest, tegen paniek aan. Naast me lag iemand steeds zijn neus op te halen en dat heb ik op een of andere manier gekoppeld. Sinds die tijd is het alleen maar erger geworden en uitgebreid met andere geluiden.” De impact van misofonie is met name zo groot omdat je het meest last hebt van mensen die het dichtst bij je staan, meent Kayleigh. „Het maakt een stroom aan intense gevoelens bij me los. Boosheid, walging, paniek en vluchtgedrag. Maar ook machteloosheid, omdat ik mezelf niet onder controle heb.”

Het gedrag van de tiener viel op, maar zowel zijzelf als haar ouders wisten niet wat het was en wat ze ermee aan moesten. Pas later werd bekend dat misofonie een wijdverbreid probleem is. Hoeveel mensen het betreft, is niet duidelijk, ook omdat de criteria niet vastliggen. Het is de verdienste van psychiater Damiaan Denys van de Universiteit van Amsterdam dat misofonie in 2013 wereldwijd op de kaart werd gezet.

Nog steeds heeft de UvA een voortrekkersrol in het onderzoek naar en de behandeling van de aan­doening. Behandeling bestaat met name uit het in kaart brengen van de problemen, gecombineerd met oefeningen en het aanleren van strategieën. Het verminderen van stress neemt een belangrijke plaats in. Spanning heeft een negatief effect op de sterkte van de irritatie.

Misofonie zal ook na behandeling een rol blijven spelen in het leven, maar met een vermindering van de heftigheid van de emoties zijn patiënten zeker geholpen. Ook Kayleigh geeft in de podcast aan dat ze na behandeling zeker niet klachtenvrij is, maar steeds opnieuw haar oefeningen moet doen en zorgen dat stress in haar leven niet de overhand krijgt.

Ondanks het feit dat misofonie nu goed op de kaart staat, is het naar de oorzaak nog steeds gissen. Met het gehoor van deze mensen is niets mis, maar wel iets met de wijze waarop de hersenen binnenkomend geluid automatisch filteren. Dit leidt mogelijk tot 
overprikkeling en heftige emoties.

Opvallend is verder dat misofonie vaak op de tiener­leeftijd ontstaat. Het heeft er veel van weg dat het brein op dat moment een koppeling maakt tussen een specifiek geluid en een negatief gevoel, wat in de loop van de tijd alleen maar sterker wordt.

Met de podcast levert Overtoom een mooie bijdrage aan een beter verstaan van misofonie en de impact 
ervan. Dat laatste is nuttig voor omstanders, die de kans krijgen in de huid van de geïnterviewde te kruipen. De psycholoog heeft het voornemen de podcastreeks binnenkort uit te breiden met een aantal interviews met experts.

> misofoniepsycholoog.nl