Europese landen zijn steeds beduchter voor buitenlandse manipulatie. Zo proberen landen als Rusland en China de laatste jaren verkiezingen in het Westen geregeld naar hun hand te zetten, klagen ze. Buitenlanden zouden burgers bestoken met misleidende informatie en zo tweedracht zaaien, bijvoorbeeld over de coronapandemie of de oorlog in Oekraïne. Qatar, Marokko en Mauritanië worden zelfs beschuldigd van het omkopen van Europarlementariërs.

Het moet voortaan voor iedereen duidelijk zijn wie spreekt namens een buitenland, vindt de commissie. Lobbyisten en organisaties die dat doen moeten zich inschrijven in een „transparantieregister”. Ze moeten onder meer opgeven wie hen betaalt, hoeveel en waarvoor precies. Die informatie wordt openbaar. Ook moeten ze bijhouden wat ze precies hebben gedaan en dat vier jaar lang bewaren.

„Democratie is de essentiële waarde van de EU”, zegt verantwoordelijk Eurocommissaris Vera Jourova, zelf opgegroeid onder een communistische dictatuur. Ze noemt het „naïef om te denken dat democratieën geen bescherming nodig hebben”, zeker vandaag de dag.

De plannen van de commissie baren burgerrechtenactivisten zorgen. Ze vrezen dat EU-landen als Hongarije die aangrijpen om tegenstanders de mond te snoeren en wijzen op het voorbeeld van onder meer Rusland. Dat zet bijvoorbeeld mensenrechtenorganisaties weg als buitenlandse agenten en maakt ze het werk onmogelijk.

Maar die angst is onterecht, vindt de commissie. Ze is volgens Jourova slechts uit op transparantie, verbiedt niets en schermt al helemaal niet met straffen. ‘Slachtoffers’ van de nieuwe Europese regels zullen altijd verhaal kunnen halen bij de rechter. De regels beschermen volgens de Eurocommissaris juist tegen regeringen die eigenlijk veel verder hadden willen gaan om onwelgevallige stemmen te smoren. Ze wijst er verder op dat het register onafhankelijk moet worden beheerd en dat geregistreerden er geen schade van mogen ondervinden. Informatie kan zo nodig geheim worden gehouden.

De commissie nam meer tijd voor de plannen om de zorgen weg te nemen. Door die vertraging is er maar weinig tijd voor het Europees Parlement om het voor de Europese verkiezingen in juni over de voorstellen eens te worden. Lukt dat niet, dan dreigt voor de plannen de lange baan.