Vrijheid beloven en vrijheid geven
„De vrijheid met ophef beloven, dit kunnen zij; de vrijheid geven, dit kunnen zij niet.” Dit is geen uitspraak van een teleurgestelde CDA- of CU-leider vorige week. Hij is van Groen van Prinsterer (1801-1876). Toch denk ik dat er goede ”groeniaanse” redenen zijn om dit op de PVV toe te passen. Hoewel ik evengoed de onvrede wil begrijpen die ook christenen tot een PVV-stem bracht.
Ter toelichting eerst Augustinus. Terugbladeren in grote schrijvers is immers een beproefd middel in tijden van verwarring. Uit ”De stad Gods” (verkort weergegeven): „Een huis van mensen die niet uit het geloof leven, streeft naar een aardse vrede, voorkomend uit de goederen en gemakken van dit tijdelijke leven. Een huis van mensen die uit het geloof leven, is echter in afwachting van de eeuwige goederen, die voor de toekomst zijn beloofd; van de aardse en tijdelijke goederen maakt het als in den vreemde vertoevend gebruik. Terwijl deze hemelse stad dus op aarde als een vreemde vertoeft (…) verzamelt zij zich onder alle talen haar gemeenschap van vreemdelingen; daarbij bekommert zij zich niet om al wat er verschillend is in hun levenswijzen, hun wetten en hun instellingen; integendeel (…), het mag alleen geen belemmering zijn voor die godsdienst, die leert dat de ene allerhoogste en ware God vereerd moet worden. Ook de hemelse stad bewaart en zoekt de wilsovereenstemming van de mensen.” (XIX, 17)
Augustinus toont omstandig aan dat de aardse vrede altijd ellendig en gebrekkig is en bovendien onrechtvaardig waar de ware godsdienst niet de boventoon voert. Maar ook dat het logisch en zinvol is dat aardse volken streven naar eensgezindheid. „Ongelukkig is dus het volk dat zich van die God heeft verwijderd. Niettemin heeft ook dat volk een zekere, aan dat volk eigen vrede lief, die men niet verwerpen mag.” (XIX, 26)
Die laatste zin verklaart de onvrede vandaag: velen vrezen dat de „aan het volk eigen vrede” in Nederland verder weg raakt. Door de hardnekkige problemen in zorg of woningmarkt en door immigratie. Die zorgen vragen eerlijke aandacht.
Tegelijkertijd, als christenen tot die hemelse stad willen horen, kunnen we in Nederland toch niet thuis zijn en maakt het daarvoor niets uit of het land multicultureler wordt. Bovendien zoeken we dan vooral vrede en vertrouwen, bij alle mensen. De PVV-stijl die richting bevolkingsgroepen keihard op de man speelt, staat daar recht tegenover. Daarom hoop ik toch van harte dat de christenen die PVV gestemd hebben dat nooit meer zullen doen. Niet dat ik denk dat zij die stijl van harte steunden, maar feitelijk is die stijl door die stemmen toch gesteund.
Voor dat negatieve stemadvies heb ik ook een tweede reden. Wat Augustinus en Groen gemeen hebben, is hun radicale waarschuwing: alle partijen die zonder gehoorzaamheid aan God vrijheid en recht beloven, kunnen dat niet waarmaken. Integendeel.
Het begincitaat komt uit ”Ongeloof en Revolutie” (15e lezing). Groen bedoelt hen die gematigd (zonder revolutie) vrijheid voorstaan, maar zich toch alleen baseren op de wil van het volk en niet op Gods recht. Hij betoogt dat zo’n gematigdheid een lege huls is en uitmondt in tirannie van de meerderheid, die zich niet laat tegenhouden door godsdienst- of opvoedingsvrijheid.
Precies de PVV, wat mij betreft. Zeker, ik ben dankbaar dat de radicaal seculiere partijen niet gewonnen hebben. Maar ook de PVV heeft voorstellen die neigen naar staatsonderdrukking. De voorstellen die de islamitische bevolkingsgroep raken geven blijk van diezelfde seculiere, onbegrensde staatsvisie waar Groen zo tegen streed.
Ik hoop daarom van harte dat het NSC een positieve invloed uitoefent. Waar het om de rechtsstaat gaat, staat deze partij radicaal tegenover de PVV. Die verdedigt harde, grofmazige maatregelen om de veiligheid en de cultuur te beschermen. Onschuldige burgers met een afwijkend profiel kunnen daar zomaar slachtoffer van worden. Het NSC is juist opgericht om dat te voorkomen, vanuit een christelijk uitgangspunt: ieder mens is persoonlijk van onschatbare waarde en moet daarom recht gedaan worden. Daarnaast is de PVV individualistisch, terwijl het NSC gemeenschappen wil beschermen.
Hoe dan ook, de hoop van de hemelse stad maakt ons hier vreemd, maar innerlijk vrij.
De auteur is advocaat bij BVD advocaten.