Al in de volmaakte wereld van het paradijs klonk het tot het eerste mensenpaar: „Weest vruchtbaar en vermenigvuldigt” (Genesis 1:27). Dat was niet alleen een Goddelijke opdracht, het was ook een Goddelijke zegen. Er staat immers direct voor: „En God zegende hen, en God zeide tot hen.” Die kinderzegen mocht door Gods goedheid blijven na de zondeval, hoewel die met veel smart en zondigheid gepaard zou gaan.

Het kan veel verdriet geven wanneer de kinderzegen in een huwelijk uitblijft. Tegenwoordig zijn er veel mogelijkheden om eventuele medische oorzaken van onvruchtbaarheid weg te nemen. Maar als die geen soelaas bieden, resteert soms alleen nog de mogelijkheid van ivf, oftewel: reageerbuisbevruchting. Daar kleven echter belangrijke Bijbelse bezwaren aan. Daarover later meer.

Booming business

Ivf is echter daarnaast een katalysator voor een wereldwijde industrie die ”booming” is. Naar schatting zijn er sinds 1978, toen Louise Brown als eerste ”reageerbuisbaby” op de wereld kwam, zo’n 8 miljoen kinderen met behulp van ivf geboren. Wereldwijd komen jaarlijks nu zo’n 500.000 ivf-baby’s ter wereld. Ivf is inmiddels een grote markt waar veel geld in omgaat. Het bureau Grand View Research schatte die op 23,6 miljard dollar in 2022. Deels heeft dit te maken met aanbod dat zijn eigen vraag creëert. Deels heeft het er ook mee te maken dat echtparen tegenwoordig vaker onvruchtbaarheid ervaren, bijvoorbeeld omdat ze pas later ”aan kinderen beginnen”.

Dat is echter maar een deel van het verhaal. Ivf is ook de techniek die gebruikt wordt door bijvoorbeeld homoseksuele stellen om hun kinderwens te bevredigen. Ze speelt daarmee een belangrijke rol in de seksuele revolutie. Wanneer twee mannen een kind wensen, moeten eicellen verkregen worden, zal bevruchting veelal door ivf plaatsvinden, en moet een draagmoeder gecontracteerd worden. In Nederland mogen dergelijke activiteiten niet op commerciële basis plaatsvinden. In het buitenland bestaan zulke restricties veelal niet.

De Californische onderneming Bright Expectations betaalt vrouwen die eicellen ‘doneren’ hiervoor 8000 tot 10.000 dollar per cyclus. De vrouwen die hieraan deelnemen krijgen hormoonmedicatie om de productie van eicellen te stimuleren, medicatie die niet zonder bijwerkingen is. De vergoedingen voor draagmoeders liggen hoger. Het eveneens Californische bedrijf West Coast Surrogacy betaalt een basisvergoeding van 50.000 dollar, en als je ervaren bent 10.000 dollar extra. Als de wensouders besluiten dat het kind dat je draagt geaborteerd moet worden, bijvoorbeeld omdat een prenatale screening uitwijst dat het kind handicaps heeft, ontvang je ook tot 10.000 dollar extra.

De wereldwijde commerciële draagmoederindustrie groeit hard. In 2022 werd die geschat op 22 miljard dollar, groeiend naar 129 miljard in 2032 (CNBC, 7 maart). Het is nadrukkelijk een mondiale markt. Wensouders in westerse landen contracteren draagmoeders in landen als Georgië, Mexico en Oekraïne. Ook de markt voor zaad- en eicellen groeit snel. En zelfs in ingevroren embryo’s wordt gehandeld, hoewel dit in veel landen, inclusief de Verenigde Staten, verboden is. Er zijn echter manieren om dit omzeilen. California Conceptions Donor Embryo Program is een onderneming waar ‘gedoneerde’ embryo’s die door ivf zijn ontstaan geïmplanteerd worden.

De nieuwe ”kindermaakindustrie” gaat gepaard met huiveringwekkende bijverschijnselen. Voor iedere ivf-baby die ter wereld komt worden gewoonlijk veel meer embryo’s ‘gemaakt’, soms tien of meer. Die worden bewaard in vriezers. Wereldwijd zijn er inmiddels miljoenen ingevroren embryo’s, soms met onbekende ‘eigenaren’. Alleen al in de VS gaat het om een miljoen embryo’s, volgens het National Embryo Donation Centre. Het overgrote deel hiervan –kleine mensjes!– zal sterven. Ivf produceert meer doden dan levenden.

Dit alles is nog maar het begin. Embryoselectie op basis van genetische kenmerken wordt een steeds vaker voorkomende praktijk. Met enige regelmaat verschijnen artikelen over ”babybroederijen”, designerbaby’s en meer. Veel ervan is nog sciencefiction, maar zal dat vermoedelijk niet blijven. De kindermaakindustrie ontwikkelt zich snel. Het toont de ontmenselijking van de mens in vol bedrijf.

Bijbels verantwoord

Die afschuwelijke industrie daargelaten: is ivf onder bepaalde omstandigheden een Bijbels verantwoorde keuze? Daar wordt sinds het ontstaan van ivf verschillend over gedacht, maar er lijkt in de gereformeerde gezindte sprake te zijn van stille, groeiende acceptatie.

Enkele decennia geleden kwam prof. dr. W.H. Velema tot een algehele afwijzing. Prof. dr. J. Douma zag echter enige ruimte, mits de techniek gebruikt wordt binnen het huwelijk en er geen embryo’s verloren gaan. De Gereformeerde Gemeenten in Nederland sprak zich in 2003 uit in de lijn van Velema. Meer recent deden onder meer ds. C. Sonnevelt en dr. M. Klaassen dit ook.

De Gereformeerde Gemeenten publiceerden in oktober 2022 echter het boekje ”Bijbels licht op de kinderwens”, waarin een „derde standpunt” wordt ingenomen, tussen Velema en Douma in. Men staat afwijzend tegenover ivf, maar legt de uiteindelijke beslissing onder strikte voorwaarden bij het geweten van het echtpaar. Ook de NPV laat de keuze aan de betrokkenen. De Christelijke Zorgverzekeraar spreekt op zijn website over „christelijk verantwoorde ivf”.

In 2021 verscheen het boek ”Conceived by Science”, geschreven door de rooms-katholieke Canadese Stephanie Gray Connors. Het geeft een zorgvuldige, invoelende en ook Bijbelse bezinning op onvruchtbaarheid en ivf.

Na een grondige analyse stelt Gray Connors de vraag of ivf Bijbels verantwoord is als ze plaatsvindt in de context van een huwelijk zonder dat restembryo’s ontstaan. Ook dan is deze techniek naar haar mening niet verantwoord. Kort samengevat stelt ze dat de Heere mensen zo schiep dat de bevruchting zou plaatsvinden als een daad Gods in de context van intieme gemeenschap en liefde van man en vrouw. Dat mag niet tot een vertechniseerd proces worden waar derden aan te pas komen.

Gray Connors laat een helder geluid horen, dat overeenstemt met dat van Velema. Het is goed om de oren niet te sluiten voor haar waarschuwende stem. Bovendien, geldt bij ivf niet dat de rok gehaat moet worden die van het vlees besmet is? Ivf is een middel tot véél kwaad.

De auteur is ondernemer en op diverse manieren kerkelijk en maatschappelijk actief.